Ένας δίσκος ήρθε απ' τα παλιά!

Οι δίσκοι που ποτέ δεν ξεχνάμε...

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ:

«ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ» (MINOS MSM 218)

Ο εξαιρετικός αυτός δίσκος που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1974 με ερμηνευτή τον μεγάλο Στέλιο Καζαντζίδη μπορεί να μην είχε τις πωλήσεις που του άξιζαν, ωστόσο αποτελεί σίγουρα μιαν από τις καλύτερες (αν όχι την καλύτερη) δουλειές του σπουδαίου συνθέτη μετά τη μεταπολίτευση. Ο Θεοδωράκης επιστρέφει στα λαϊκά μονοπάτια που στη δεκαετία του ’60 του άνοιξαν το δρόμο για την πλατιά αναγνώριση και αποδοχή από τον κόσμο και δημιουργεί δώδεκα υπέροχα τραγούδια, που φυσικά δε θα μπορούσαν να είχαν άλλη φωνή από εκείνη του μεγαλύτερου τραγουδιστή που ανέδειξε αυτός ο τόπος.


Η συνεργασία συνθέτη κι ερμηνευτή χρονολογείται από το 1961 και την «Πολιτεία Α'», όταν ο Καζαντζίδης με τη συνοδεία της Μαρινέλλας είχε πει με μοναδικό τρόπο τέσσερα πασίγνωστα τραγούδια του μεγάλου δημιουργού: «Βράχο-βράχο τον καημό μου», «Έχω μια αγάπη», «Παράπονο (Τι θέλεις απ’ τα νιάτα μου)» και «Σαββατόβραδο». Χρειάστηκε να περάσουν 13 χρόνια για να συναντηθούν «μουσικά» και να δημιουργήσουν ένα δίσκο που ναι μεν στην εποχή του δεν ακούστηκε ιδιαίτερα, αλλά με το πέρασμα των ετών κάποια τραγούδια διεκδίκησαν και πήραν τη θέση που τους αρμόζει στο πάνθεον της ελληνικής μουσικής.

Αυτός ο κύκλος τραγουδιών γράφτηκε από τον συνθέτη το 1973 στον Καναδά και είναι αφιερωμένος στη μνήμη των φοιτητών του Πολυτεχνείου. Ορισμένα από αυτά ερμήνευσε και ο ίδιος ο Θεοδωράκης (που «ανοίγει» με τη χαρακτηριστική φωνή του τις δύο πλευρές του δίσκου), ο οποίος έγραψε και τους στίχους στα έξι από τα δώδεκα. Στα υπόλοιπα, «έβαλαν λόγια» οι Μιχάλης Κακογιάννης, Γιάννης Καλαμίτσης και Κωνσταντίνος Στυλιάτης.


Οι δυο τελευταίοι με τους στίχους των τραγουδιών «Και δε μίλησε κανείς» και «Με ένα καράβι όνειρα» αντιστοίχως, είχαν διακριθεί σ’ ένα διαγωνισμό νέων δημιουργών που είχε διοργανώσει η τότε “COLUMBIA” σε συνεργασία με το περιοδικό «Ταχυδρόμος» (κάτι ανάλογο είχε γίνει με τη MINOS και τα «Επίκαιρα» την ίδια χρονιά, απ’ όπου προέκυψε ο δίσκος «Νιάτα» που είχαμε παρουσιάσει προ καιρού μέσα από τη στήλη). Αποτέλεσμα της συνεργασίας, ήταν ο «Χρυσός Δίσκος 1974» στον οποίο μπήκαν αυτά τα δύο «ποιήματα» με ερμηνευτή τον Μανόλη Μητσιά και σύνθεση των Γιώργου Κυριαζή («Και δε μίλησε κανείς») και Άρη Καπετανάκη («Με ένα καράβι όνειρα»).


Να να επιστρέψουμε στην «Ανατολή», ο Στέλιος Καζαντζίδης αποδεικνύει περίτρανα με την ερμηνεία του ότι θα μπορούσε να κάνει κι άλλα πράγματα στο τραγούδι εκτός από το να περιορίζει τη θεματολογία του στην ξενιτιά, στη μάνα, στη φτώχια και στις «προδομένες αγάπες». Σίγουρα μέσα από αυτές τις «ενότητες» βγήκαν σπουδαία και διαχρονικά τραγούδια, όμως αναμφίβολα η ελληνική μουσική έχασε πολλά εξαιτίας του ότι ο μεγάλος καλλιτέχνης δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το έντεχνο. Ακούστε τον στα «Τα παραθύρια ορθάνοιχτα», «Μέσ' στην ταβέρνα», «Άπονες εξουσίες» και «Βουνά σας χαιρετώ» και θα καταλάβετε το γιατί.

Ειδικά τα δύο τελευταία τραγούδια (και το «Τα παραθύρια ορθάνοιχτα») είναι συγκλονιστικά, όπως και η ερμηνεία του Καζαντζίδη. Ο όγκος και η έκταση της φωνής του έτσι κι αλλιώς είναι ανεπανάληπτα, όμως κυρίως στον συγκεκριμένο δίσκο τα συναντάμε σε όλο τους το μεγαλείο. Αξίζει πραγματικά τον κόπο να τον βρείτε (αν δεν τον έχετε) και να τον ακούσετε, ακόμη κι αν ο τραγουδιστής ή ο συνθέτης δεν είναι του γούστου σας.


Δεύτερες φωνές κάνει η Χάρις Αλεξίου, μπουζούκια παίζουν οι Λάκης Καρνέζης και Χρήστος Νικολόπουλος, ενώ η μουσική επιμέλεια είναι του αείμνηστου Γιάννη Διδίλη. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην εξαιρετική δουλειά που έκανε η Ξανθίππη Μίχα-Μπανιά με τα ζωγραφικά θέματα του εξωφύλλου (εμπνευσμένο από το «Τα παραθύρια ορθάνοιχτα») και του εσωφύλλου, στο οποίο επίσης υπάρχουν ορισμένα «μηνύματα» του Μίκη Θεοδωράκη προς τους Έλληνες φοιτητές, λίγο καιρό πριν την πτώση της δικτατορίας.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Τα πατροπαράδοτα α' (Μ. Θεοδωράκης-Στ. Καζαντζίδης) (Μ. Κακογιάννη)

2. Τα παραθύρια ορθάνοιχτα (Μ. Κακογιάννη)

3. Στην Ανατολή (Μ. Θεοδωράκη)

4. Μεσ' στην ταβέρνα (Μ. Θεοδωράκη)

5. Άστατο πουλί (Μ. Θεοδωράκη)

6. Και δε μίλησε κανείς (Γ. Καλαμίτση)

7. Τα πατροπαράδοτα β' (Μ. Θεοδωράκης) (Μ. Κακογιάννη)

8. Άπονες εξουσίες (Μ. Κακογιάννη)

9. Μ' ένα καράβι όνειρα (Κ. Στυλιάτη)

10. Φωτιές-φωτιές (Μ. Θεοδωράκη)

11. Δέκα παλικάρια (Μ. Θεοδωράκη)

12. Βουνά σας χαιρετώ (Μ. Θεοδωράκη)



ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ- ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ:

«ΑΘΑΝΑΣΙΑ» (COLUMBIA 70248)

Δίσκος που αρχικά προοριζόταν αποκλειστικά για τη φωνή του Μανόλη Μητσιά, ωστόσο ο Μάνος Χατζιδάκις επέμενε να συμμετάσχει και η Δήμητρα Γαλάνη και μάλιστα να τραγουδήσει πάνω στους «τόνους» του Μητσιά, μια και οι ορχήστρες ήδη είχαν γραφτεί. Κυκλοφόρησε την άνοιξη του 1976 και θεωρείται πλέον κλασικός κι από τους σπουδαιότερους στην ελληνική μουσική ιστορία. Περιλαμβάνει εξαιρετικά κομμάτια με λιτή ορχήστρα και δυο από τις φωνές που κόσμησαν και κοσμούν με την παρουσία τους τον πολιτισμό μας.


Ο μεγάλος μουσικός εμπιστεύεται το έργο του σε δύο τραγουδιστές που στο πρόσφατο παρελθόν είχαν συνδέσει το όνομά τους με την έναρξη της δεύτερης φάσης της πορείας του στο χώρο της μουσικής, περισσότερο η Γαλάνη και λιγότερο ο Μητσιάς. Οι ίδιοι είχαν ερμηνεύσει τα τραγούδια από τον κύκλο «Της γης το χρυσάφι», απόντος όμως του Χατζιδάκι που βρισκόταν στην Αμερική και είχε επιφορτίσει τον Γιάννη Σπανό με την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας.

Αυτή τη φορά, ο δίσκος γίνεται με τον αξέχαστο Μάνο παρόντα σε όλες τις φάσεις της δημιουργίας του. Οι στίχοι του στενού του φίλου και συνεργάτη Νίκου Γκάτσου είναι απολύτως «δεμένοι» με το κλίμα του έργου και ουσιαστικά αποτελούν μιαν ενότητα. Αρκετά από τα τραγούδια συνεχίζουν ν' ακούγονται ακόμη και σήμερα και να πρωταγωνιστούν στο ρεπερτόριο των δύο τραγουδιστών, όπως τα «Ο Γιάννης ο φονιάς», «Το μεθυσμένο καράβι», «Αθανασία» και το υπέροχο «Τσάμικο», το οποίο έχει την εξής εκπληκτική ιστορία:


Ο Γκάτσος έδωσε το ποίημα στον Χατζιδάκι ακριβώς με αυτό τον τίτλο, οπότε ο συνθέτης έπρεπε να το γράψει στον ανάλογο σκοπό. Δε θυμόταν όμως πώς είναι το τσάμικο και λίγο πριν την ηχογράφηση, κάλεσε στο στούντιο τον Θανάση Πολυκανδριώτη και του ζήτησε να παίξει με το μπουζούκι του ορισμένα τσάμικα για να μπει στο κλίμα! Το έγραψε σχεδόν αμέσως και βεβαίως έχει περάσει στο πάνθεον της ιστορίας της ελληνικής μουσικής ως ένα από τα αριστουργήματά της!


Το αξιοσημείωτο είναι ότι ο δίσκος ξεκινά με ορχηστρικό κομμάτι, κάτι που δε συνέβαινε σχεδόν ποτέ αφού συνήθως αυτά έμπαιναν στο τέλος της πλευράς. Εδώ όμως δε μιλάμε για ένα οποιοδήποτε «οργανικό» κομμάτι, αλλά για την υπέροχη «Μπαλάντα του Ουρί» που το 1983 με στίχους του Γκάτσου και τίτλο «Αχ ουρανέ» το τραγούδησε η Γαλάνη στο δίσκο της «Ατέλειωτος δρόμος» που θα παρουσιάσουμε σύντομα.

Την παραγωγή έκανε ο Γιώργος Μακράκης, η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της “Columbia” με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο και ο θαυμάσιος πίνακας του εξωφύλλου ανήκει στον Γιώργο Σταθόπουλο.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Η μπαλάντα του Ουρί (ορχηστρικό)

2. Ο Γιάννης ο φονιάς (Μ. Μητσιάς)

3. Κοίτα με στα μάτια (Δ. Γαλάνη)

4. Ο Παντελής (Μ.Μητσιάς - Δ. Γαλάνη)

5. Το μεθυσμένο καράβι (Μ. Μητσιάς)

6. Αθανασία (Δ. Γαλάνη)

7. Οι μέρες είναι πονηρές (Μ. Μητσιάς)

8. Τσάμικος (Μ. Μητσιάς)

9. Παράξενη Πρωτομαγιά (Μ. Μητσιάς - Δ. Γαλάνη)

10. Ένα σπίρτο στο τραπέζι (Μ. Μητσιάς - Δ. Γαλάνη)

11. Μια φορά κι ένα καιρό (Δ. Γαλάνη)

12. Μελαγχολικό εμβατήριο (Μ. Μητσιάς - Δ. Γαλάνη)



ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ:

«Η ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΑ ΣΠΑΝΟ» (LYRA 3729)

Προσωπικά πιστεύω ότι είναι ο καλύτερος δίσκος από κάθε άποψη της αξέχαστης ερμηνεύτριας. Είναι μόλις ο δεύτερος που κάνει στην καριέρα της με καινούργια τραγούδια μετά τις «Στροφές» του Δήμου Μούτση, μια και τότε οι προσωπικοί δίσκοι βασίζονταν περισσότερο σε συλλογές από 45άρια και συμμετοχές σε «πολυσυλλεκτικές» δουλειές. Το 1977 βεβαίως που κυκλοφορεί αυτό το αριστούργημα, το εν λόγω μοντέλο έχει ήδη αρχίσει να εξαφανίζεται και δίνει τη θέση του σε τραγούδια που γράφονται για να εκδοθούν όλα μαζί.


Με τον Γιάννη Σπανό η Βίκυ Μοσχολιού είχε συνεργαστεί για πρώτη φορά το 1970 στο «Σαββατόβραδο», όπου είχε ερμηνεύσει σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου τέσσερα τραγούδια εκ των οποίων είναι πασίγνωστο το «Ξύπνησε η πόλη» και αρκετά γνωστά «Τα χέρια» και το «Πειραιωτάκι».


Η δεύτερη φορά είναι και η καλύτερη, αφού ο δίσκος που εξετάζουμε δεν έβγαλε απλώς επιτυχίες, αλλά ορισμένα από τα πιο διαχρονικά τραγούδια στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας. Να μιλήσουμε για το συγκλονιστικό «Άνθρωποι μονάχοι»; Για την εκπληκτική «Μαρκίζα»; Για το αλέγκρο «Ναύτης βγήκε στη στεριά» (που αρχικά δεν άρεσε στη Μοσχολιού); Για το ταξιδιάρικο «Σ' ένα εξπρές»; Ή για τα πανέμορφα «Η ξένη πόλη», «Είπα κι εγώ» και «Πέφτει μια βροχή»;


Πιστεύω ότι πολύ σπάνια συναντάμε δίσκο που να έχει δώδεκα τραγούδια στο ίδιο επίπεδο, σε σημείο που να δυσκολεύεται κάποιος να ξεχωρίσει ποιο είναι το καλύτερο! Ο Σπανός με την ανεξάντλητη έμπνευσή του γράφει μια χρυσή σελίδα στην ιστορία της ελληνικής μουσικής και σαφέστατα ο δίσκος αυτός θεωρείται “must” για όποιον θέλει να έχει μιαν «αξιοπρεπή» δισκοθήκη. Για τη Μοσχολιού, τα λόγια νομίζω ότι είναι περιττά. Απλώς σωπαίνουμε, ακούμε ευλαβικά και δακρύζουμε...
Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη, η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο “Polysound” από τον Γιάννη Σμυρναίο και τον Peter McNamee και στο εσώφυλλο του άλμπουμ μπορεί να δει κανείς μια «δισέλιδη» φωτογραφία των δύο συντελεστών από τις «μαγικές» στιγμές της προετοιμασίας του δίσκου.
Τα τραγούδια του δίσκου

1. Η ξένη πόλη (Λ. Παπαδόπουλου)

2. Άνθρωποι μονάχοι (Γ. Καλαμίτση)

3. Ναύτης βγήκε στη στεριά (Μ. Ελευθερίου)

4. Είπα κι εγώ (Λ. Παπαδόπουλου)

5. Πέφτει μια βροχή (Μ. Ελευθερίου)

6. Ώρα αναχωρήσεως (Μ. Ελευθερίου)

7. Σ’ ένα εξπρές (Κ. Ντούμου)

8. Το πλοίο είχε όνομα «Πατρίδα» (Μ. Μπουρμπούλη)

9. Κάτω απ’ τη μαρκίζα (Μ. Ελευθερίου)

10. Τα καρνάγια (Λ. Παπαδόπουλου)

11. Ας πούμε ώρα καλή (Λ. Παπαδόπουλου)

12. Σ’ αυτό το σπίτι το ορφανό (Μ. Ελευθερίου)




Χ. ΛΕΟΝΤΗΣ - Γ. ΡΙΤΣΟΣ:


«ΚΑΠΝΙΣΜΕΝΟ ΤΣΟΥΚΑΛΙ» (COLUMBIA 70169)

Θεωρώ ότι μαζί με τα «18 λιανοτράγουδα» είναι η καλύτερη μελοποίηση ποιητικού έργου που έγινε μετά τη μεταπολίτευση. Συμπτωματικά, και τα δύο φέρουν τη σφραγίδα του σπουδαίου ποιητή μας Γιάννη Ρίτσου, ο οποίος μάλιστα σ' αυτό το δίσκο παίρνει ενεργά μέρος απαγγέλλοντας με πραγματικά συγκλονιστικό κι επιβλητικό τρόπο αποσπάσματα από το ποίημα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των τραγουδιών. Θα τολμούσα να συγκρίνω το «Καπνισμένο τσουκάλι» με το «Άξιον εστί» ως προς τη δομή του, αφού αμφότερα τα έργα στηρίζονται στο τρίπτυχο «ποιητής - αφηγητής - τραγουδιστής».


Ο Χρήστος Λεοντής ήδη είχε δώσει δείγματα υποδειγματικής μελοποίησης ποιητικού λόγου τόσο στην «Καταχνιά» το 1964 (Κώστας Βίρβος), όσο και στο «Αχ έρωτα» το 1974 (Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σε απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου), όμως στον δίσκο αυτό που κυκλοφόρησε το 1975 ξεπερνά κάθε προηγούμενη δουλειά του. Παρουσιάζει ένα έργο που στηρίζεται σε όργανα όλων των ειδών (παραδοσιακά, πνευστά, «κλασικά») και το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από λαμπρό, αφού επιπλέον έχει την τύχη να ερμηνεύεται από τον αξέχαστο μεγάλο τραγουδιστή Νίκο Ξυλούρη, την ανερχόμενη αλλά εξαιρετική Τάνια Τσανακλίδου και τον Βασίλη Μπαρνή που εν συνεχεία χάθηκε από το προσκήνιο.
Από την αρχή μέχρι το τέλος, ο δίσκος είναι ένα αριστούργημα απ' όλες τις απόψεις. Ξεχωρίζουν όμως «Αυτά τα κόκκινα σημάδια», «Και να αδερφέ μου» και «Τούτες τις μέρες», με τον αδικοχαμένο λυράρη να δίνει μαθήματα ερμηνείας όχι μόνο με τη φωνή, αλλά και την ψυχή. Άλλωστε, ο ίδιος είχε ζητήσει να πάρει μέρος στο δίσκο ακούγοντας το έργο λίγα χρόνια νωρίτερα σε μια μπουάτ. Όχι ότι στα υπόλοιπα είναι κατώτερος, όμως αυτά τα τρία τραγούδια ήταν που τότε ακούστηκαν περισσότερο και μέχρι και σήμερα είναι γνωστά στον πολύ κόσμο. Προσωπικά πάντως, με συγκλονίζει όταν τον ακούω στο «Αύριο μπορεί να μας σκοτώσουν»...


Η Τάνια Τσανακλίδου αποδίδει με τον ιδανικότερο τρόπο τα δικά της κομμάτια, ενώ ήδη αναφερθήκαμε στην παρουσία του Γιάννη Ρίτσου που δίνει αμεσότητα και ζωντάνια στο όλο έργο. Ο ποιητής έγραψε αυτό το ποίημα το 1948, στο Στρατόπεδο Συγκέντρωσης Πολιτικών Κρατουμένων στο Κοντοπούλι Λήμνου και οι περιγραφές του είναι πράγματι συγκλονιστικές.

Αξίζει ν' αναφέρω λίγα πράγματα για το εσώφυλλο του δίσκου, που είναι αντάξιο μιας εξαιρετικής δουλειάς όπως αυτή. Πέρα από το γεγονός ότι περιέχει όλους τους στίχους των τραγουδιών, αναλυτική παράθεση των μουσικών που παίζουν και τους τίτλους στα αγγλικά, στο «σαλόνι» υπάρχει ένα φωτογραφικό λεύκωμα τυπωμένο σε χοντρό χαρτόνι από την παρουσίαση του έργου σε συναυλίες, αλλά και από την ηχογράφηση που έγινε στο στούντιο "Polysound" με ηχολήπτη τον Γιάννη Σμυρναίο. Υποδειγματική η επιμέλεια του φακέλου από τον Ανακρέοντα Καναβάκη, ενώ το ζωγραφικό θέμα του εξωφύλλου είναι του ίδιου του Γιάννη Ρίτσου! Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος (Τ. Τσανακλίδου)

2. Αυτά τα κόκκινα σημάδια (Ν. Ξυλούρης)

3. Αύριο μπορεί να μας σκοτώσουν (Ν. Ξυλούρης)

4. Ξέρουμε (Τ. Τσανακλίδου)

5. Κι όχι να πείτε (Ν. Ξυλούρης)

6. Κι έρχομαι μοναχά να σ' αγκαλιάσω (Τ. Τσανακλίδου)

7. Τούτες τις μέρες (Ν. Ξυλούρης)

8. Αυτοί που περιμένουν (Ν. Ξυλούρης)

9. Λοιπόν παιδιά μου (Τ. Τσανακλίδου-Β. Μπαρνής)

10. Εδώ είναι ένα φως αδερφικό (Ν. Ξυλούρης)

11. Έχεις ακόμη να κλάψεις πολύ (Ν. Ξυλούρης)

12. Και να αδερφέ μου (Ν. Ξυλούρης)



Ν. ΚΑΡΒΕΛΑΣ - Β. ΤΣΙΜΠΟΥΛΗ:

«ΜΙΑ ΧΑΡΑ, ΜΙΑ ΚΑΗΜΟΣ» (MINOS 231)

Ο πρώτος μεγάλος δίσκος ενός συνθέτη που έμελλε να γράψει τη δική του ιστορία στην ελληνική μουσική, ασχέτως αν οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για το έργο του δεν είναι πάντα οι καλύτερες δυνατές. Κυκλοφόρησε στις αρχές του 1975 με στίχους της αείμνηστης Βαρβάρας Τσιμπούλη, στενής συνεργάτιδας του Καρβέλα στα πρώτα χρόνια της καριέρας του και μπορεί να μην έκανε ιδιαίτερη αίσθηση, ήταν όμως η αφορμή για την πρώτη συνάντηση του συνθέτη με μια νεαρή τραγουδίστρια που από τότε μέχρι και σήμερα αποτελεί τη «μούσα» του! Ο λόγος βεβαίως για την Άννα Βίσση, που τότε βρισκόταν στα πρώτα της βήματα προς την κορυφή και που η μετέπειτα κατάκτησή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον Νίκο Καρβέλα.

Οι ερμηνευτές του δίσκου αποτελούσαν εκείνη την εποχή το «νέο αίμα» της εταιρείας, αφού εκτός από τη Βίσση τόσο ο Δημήτρης Κοντολάζος όσο και ο Κώστας Σμοκοβίτης ήταν σχετικά καινούργιοι στο χώρο του τραγουδιού. Μάλιστα, ο συνθέτης είχε αντιδράσει στην πρόταση να γράψει για «άγνωστους» τραγουδιστές και προτιμούσε καταξιωμένους, όμως τελικώς έγινε αυτός ο δίσκος με τρία νέα παιδιά που (με εξαίρεση τον Σμοκοβίτη) πρωταγωνίστησαν τα κατοπινά χρόνια στα καλλιτεχνικά δρώμενα της χώρας μας.


Το στυλ των τραγουδιών δε θυμίζει και πολύ ...Καρβέλα, τουλάχιστον όπως τον έχουμε συνηθίσει την τελευταία εικοσαετία. Πρόκειται κυρίως για λαϊκές μπαλάντες, από τις οποίες ακούστηκε κυρίως το «Κρύβαμε την αγάπη μας» κι εν συνεχεία το «Σαν τα πεινασμένα περιστέρια», αμφότερα με τη φωνή της Βίσση (άραγε τυχαίο;). Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας επιμελήθηκε ο Τάκης Καρακατσάνησ

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Στράτα τη στράτα (Κ. Σμοκοβίτης)

2. Κρύβαμε την αγάπη μας (Α. Βίσση)

3. Θα με θυμηθείς (Δ. Κοντολάζος)

4. Να 'σουν βρε κόσμε (Κ. Σμοκοβίτης)

5. Στον ύπνο τον αποψινό (Δ. Κοντολάζος)

6. Σαν τα πεινασμένα περιστέρια (Α. Βίσση)

7. Πολυξένη (Δ. Κοντολάζος)

8. Χάσαμε παιδιά τον Τέλη (Κ. Σμοκοβίτης)

9. Ούτε ένα σ' αγαπώ (Α. Βίσση)

10. Σάββατο Κυριακή (Κ. Σμοκοβίτης)

11. Γιατί γελάς και παίζεις (Α. Βίσση)

12. Τι να σου κάνει κι η ζωή (Δ. Κοντολάζος)



ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΠΑΝΟΥΔΑΚΗΣ:

«ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΝΤΟ» (LYRA 3433)

Από τις πολύ λίγες «τραγουδιστικές» δουλειές του Σταμάτη Σπανουδάκη, ο οποίος κατά βάση από την αρχή της καριέρας του ως σήμερα εκδίδει ορχηστρικά έργα και δε στηρίζεται στη φωνή. Ωστόσο, το 1986 γράφει δέκα τραγούδια για την Ελευθερία Αρβανιτάκη που ήδη έχει προκαλέσει αίσθηση στο χώρο από τη συμμετοχή της στην «Οπισθοδρομική Κομπανία», αλλά και τον πρώτο της δίσκο δύο χρόνια νωρίτερα (1984) όπου τραγουδούσε σε δεύτερη εκτέλεση παλιά λαϊκά και ρεμπέτικα, κάποια από τα οποία ήταν ξεχασμένα και δυσεύρετα.


Στο «Κοντραμπάντο», η σπουδαία ερμηνεύτρια δοκιμάζει για πρώτη φορά σε προσωπικό δίσκο τις δυνάμεις της σε καινούργια τραγούδια που γράφτηκαν αποκλειστικά και μόνο για την υπέροχη φωνή της. Το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό κι αυτό αποδεικνύεται τόσο από τις πωλήσεις (ξεπέρασε τις 100.000 αντίτυπα), όσο και από την ανθεκτικότητα ορισμένων κομματιών στο πέρασμα του χρόνου.


Μιλάμε για την «Ακτή», τη «Στιγμή» και βεβαίως το υπέροχο «Έφυγες νωρίς» σε στίχους του Αντώνη Ανδρικάκη, ένα από τα ελάχιστα (αν όχι το μοναδικό) τραγούδια του Σπανουδάκη που δεν έχουν δικό του στίχο και τρία χρόνια αργότερα το ερμήνευσε και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη στο δίσκο «Δυο βήματα απ' την άμμο».

Επίσης, ξεχώρισαν κι ακούστηκαν πολύ και το «Παραμύθι», αλλά και το «Ότι μου λείπει» που ένα μέρος του ρεφρέν έχει τους στίχους μεταφρασμένους στα ισπανικά από την Λιζέτ Ρουίς Λεόν.

Η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο του συνθέτη (Studio STAM), ενώ την παραγωγή επιμελήθηκε ο Άγγελος Σφακιανάκης, συνεργάτης της Αρβανιτάκη από την «Οπισθοδρομική Κομπανία». Ο δίσκος είναι αφιερωμένος από τον Σταμάτη Σπανουδάκη στη μητέρα του.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Η ακτή

2. Η στιγμή

3. Παραμύθι

4. Μη μιλάς

5. Πάλι μόνη

6. Ότι μου λείπει

7. Έφυγες νωρίς (Αν. Ανδρικάκη)

8. Τόσο ερωτευμένη

9. Κοντραμπάντο

10. Μια φωνή




ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΛΕΖΟΣ:


«12 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ F.G. LORCA» (LYRA 3564)

Καταμεσής της δικτατορίας (1969), ο Γιάννης Γλέζος επιχειρεί μια πρώτη προσέγγιση του ελληνικού κοινού με την ποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Βεβαίως, είχε προηγηθεί ο «Ματωμένος γάμος» σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, ωστόσο αυτός ο δίσκος έκανε ευρύτερα γνωστό στη χώρα μας τον άνθρωπο που από μια μικρή επαρχία όπως εκείνη της Γρανάδας έφτασε να γίνει ένας από τους σημαντικότερους ποιητές του 20ού αιώνα και να περάσει στη σφαίρα του θρύλου με τον τραγικό θάνατό του κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία.


Η απόδοση των στίχων στα ελληνικά ανήκει στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο οποίος αρχικά τους είχε δώσει για μελοποίηση στον Μάνο Λοΐζο που ωστόσο καθυστέρησε πολύ ν' ασχοληθεί ψάχνοντας ισπανομαθείς (!) για να εξακριβώσει αν αποδόθηκαν σωστά κι έτσι κατέληξαν στον Γλέζο! Τα τραγούδια ερμηνεύει ο Γιάννης Πουλόπουλος, ενώ σε δύο συμμετέχει η Έλενα Κυρανά, μια όμορφη και γλυκιά φωνή που όμως χάθηκε πολύ γρήγορα από το μουσικό στερέωμα.


Ο συνθέτης δημιουργεί μελωδίες που προσεγγίζουν τα ισπανικά πρότυπα, αλλά και την εποχή που ο Λόρκα έγραψε αυτά τα ποιήματα. Ακούγοντας κάποια από τα τραγούδια, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σ’ ένα χώρο όπου τρέχουν άλογα και οι αναβάτες τους είναι έτοιμοι για μάχη. Είναι πραγματικά κρίμα που η νέα γενιά γνώρισε τον Γιάννη Γλέζο μέσα από τις πρόσφατες τηλεοπτικές του «κόντρες» με διάφορους «τηλεστάρ» της εποχής κι όχι από το έργο του, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό κι αξίζει της προσοχής εκείνων που αγαπούν το καλό ελληνικό τραγούδι.
Στον συγκεκριμένο δίσκο ο Λευτέρης Παπαδόπουλος «εγκαινιάζει» μια σειρά προσπαθειών του να αποδώσει στα ελληνικά στίχους σπουδαίων ποιητών του κόσμου. Συνέχισε το 1971 με το έργο «Εμιλιάνο Ζαπάτα» του Πάμπλο Νερούντα πάλι σε μουσική του Γλέζου και το 1974 με το «Αχ έρωτα» του Λόρκα σε μουσική του Χρήστου Λεοντή, ενώ κατά καιρούς έγραψε στίχους πάνω σε μουσικές διαφόρων χωρών όπως στα «Λαϊκά τραγούδια από όλο τον κόσμο» με τη Βίκυ Μοσχολιού (1978), «Αρμενία» με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου (1980) και «Η Μαρία Φαραντούρη τραγουδάει Λιβανελί» (1982).


Η ερμηνεία του Γιάννη Πουλόπουλου είναι εξαιρετική, όντας τότε στο απόγειο της καριέρας του και της αποδοχής του από το κοινό που τον έβλεπε συχνά - πυκνά σε ελληνικές ταινίες της εποχής και ειδικότερα σ' εκείνες του Γιάννη Δαλιανίδη. Το πιο διαχρονικό τραγούδι του δίσκου είναι το «Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά» και κατά δεύτερο λόγο η «Κόρντοβα». Ωστόσο, ακούστηκαν και τα «Μπαλκόνι» και «Κεφαλοδέσι» ενώ προτείνω ν' ακούσετε «Το τραγούδι του καβαλάρη» που «ανοίγει» το δίσκο. Πουλόπουλος σε όλο του το μεγαλείο...!


Στο εσώφυλλο υπάρχει βιογραφικό του Λόρκα και ανάλυση των στοιχείων της ποίησής του, πληροφορίες για τις ποιητικές συλλογές που βρίσκονται τα τραγούδια και τη χρονολογία που γράφτηκαν, καθώς και ο πρωτότυπος τίτλος τους στα ισπανικά. Το θέμα του εξωφύλλου ανήκει στον Γιάννη Μόραλη, ενώ την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας επιμελήθηκε ο εξαίρετος μουσικός Νίκος Μαμαγκάκης.



Τα τραγούδια του δίσκου

1. Το τραγούδι του καβαλάρη

2. Σεβιλλιάνικο νανούρισμα

3. Οι ρηγάδες της τράπουλας

4. Το πρώτο φιλί

5. Θάνατος την αυγή

6. Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαριά

7. Κόρντοβα

8. Μπαλκόνι

9. Αποχαιρετισμός

10. Κεφαλοδέσι

11. Χάρτινο τριαντάφυλλο

12. Μπαλάντα των τριών ποταμών


ΑΠ. ΚΑΛΔΑΡΑΣ - Γ. ΣΑΜΟΛΑΔΑΣ:

«ΡΟΒΙΝΣΩΝΕΣ» (MINOS MSM 209)

Λίγους μήνες πριν τη μεταπολίτευση του 1974, ο Απόστολος Καλδάρας καταπιάνεται μ' ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο έχει αρχίσει να εκλείπει από τα τέλη της δεκαετίας του '60: Τη μετανάστευση των Ελλήνων προς τις χώρες εκείνες που προσφέρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας. «Περίεργη» επιλογή, αν αναλογιστούμε ότι ο σπουδαίος συνθέτης την προηγούμενη διετία υπέγραψε δύο από τα πιο ιστορικά έργα της ελληνικής μουσικής, τη «Μικρά Ασία» (1972) και τον «Βυζαντινό Εσπερινό» (1973), με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα και τη Χάρις Αλεξίου. Δύο δίσκοι - διαμάντια, που μπήκαν σε κάθε σπίτι και τα τραγούδια τους ακούγονται μέχρι και σήμερα.
Οι «Ροβινσώνες» μπορεί να μην είχαν την εμπορική επιτυχία των δύο προηγούμενων εργασιών του Καλδάρα, όμως κρύβουν μερικές πολύ ωραίες στιγμές που αξίζει να τις ανακαλύψετε. Η Αλεξίου παραμένει «σταθερή» επιλογή για τον συνθέτη και πλαισιώνεται από τον Γιάννη Πάριο που ήδη έχει ξεκινήσει την πορεία προς την κορυφή και από μια πολύ μεγάλη φωνή, τη Βασιλική Λαβίνα (αδερφή της Χριστιάνας και ξαδέρφη της Ελένης Βιτάλη!) που τότε έκανε τα πρώτα της βήματα. Μάλιστα, στο δίσκο αναφέρεται μόνο με το επίθετό της...!


Το ύφος των τραγουδιών σε πολλά σημεία μοιάζει μ' εκείνα της «Μικράς Ασίας» και του «Βυζαντινού Εσπερινού». Περιέχουν βυζαντινά στοιχεία που είναι το «σήμα κατατεθέν» του Καλδάρα στη δεκαετία του '70 και κερδίζουν τον ακροατή από το πρώτο άκουσμα. Μπορεί ο δίσκος αυτός να μην έβγαλε κάποια επιτυχία, ωστόσο αξίζει τον κόπο ν' ακούσετε τα «Πόρτα δεν έχει η θάλασσα», «Ως πότε» και «Σταμάτα αυγή να χτενιστώ», χωρίς να υστερούν τα υπόλοιπα.


Η παραγωγή ανήκει στον Αχιλλέα Θεοφίλου. Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της «Κολούμπια» από τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο και τον Παντελή (Τάκη) Φιλιππίδη, ενώ το θέμα του εξωφύλλου επιμελήθηκε η Ειρήνη Εμιρζά. Στο εσώφυλλο υπάρχει σημείωμα του συνθέτη που εξηγεί τους λόγους δημιουργίας του δίσκου, καθώς και φωτογραφία του με τους τρεις τραγουδιστές.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Μια αχτίδα ήλιο (Γ. Πάριος)

2. Πόρτα δεν έχει η θάλασσα (Γ. Πάριος)

3. Ως πότε (Χ. Αλεξίου)

4. Σε κατακλυσμό μεγάλο (Γ. Πάριος)

5. Σταμάτα αυγή να χτενιστώ (Χ. Αλεξίου)

(Στίχοι: Νάσος Νάκας)

6. Ένα στάχυ σ' ένα γράμμα (Β. Λαβίνα)

7. Κούρδισα το λαούτο μου (Γ. Πάριος)

8. Σε γκαζάδικο ναυτάκι (Γ. Πάριος)

9. Η φάμπρικα (Χ. Αλεξίου)

10. Στο μέτωπό μου το φανάρι (Γ. Πάριος)

11. Προσμονή (Χ. Αλεξίου)


ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΙΤΣΑΝΗΣ:

«ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ» (COLUMBIA 70172)

Το πολιτικό τραγούδι και η μελοποιημένη ποίηση βρίσκονται στην ακμή τους λίγο καιρό μετά την πτώση της δικτατορίας, όταν ο Βασίλης Τσιτσάνης στα μέσα του 1975 αποφασίζει να στρέψει το ενδιαφέρον του κόσμου στη λαϊκή μουσική. Το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αφού το «Σκοπευτήριο» περιέχει δώδεκα εκπληκτικά τραγούδια που φέρουν τη σφραγίδα του μεγάλου δημιουργού και ορισμένα από αυτά έχουν πάρει εξέχουσα θέση στο πάνθεον της λαϊκής μας παράδοσης. Πρώτο βεβαίως το πασίγνωστο «Της γερακίνας γιος» που ερμηνεύει ο ίδιος ο συνθέτης με τη Λιζέτα Νικολάου και που σήμερα, 31 χρόνια μετά δεν παύει ν' ακούγεται σε όλα τα νυχτερινά μαγαζιά της επικράτειας! Ένα εξαιρετικό ζεϊμπέκικο σε στίχους του Κώστα Βίρβου που «σπάνε κόκαλα» κι που έχει ήδη περάσει στην «αθανασία» με τη χαρακτηριστική φωνή του δημιουργού του.


Στα «συν» του δίσκου συγκαταλέγεται σαφώς η συμμετοχή δύο από τις μεγαλύτερες ερμηνεύτριες που έβγαλε ποτέ αυτός ο τόπος: Της Βίκυς Μοσχολιού και της Δήμητρας Γαλάνη που μπορεί να μην είχαν συνδέσει το καλλιτεχνικό τους παρελθόν με τον Τσιτσάνη (ένα τραγούδι του είχε πει ως τότε η Μοσχολιού και δύο η Γαλάνη), όμως τραγούδησαν με ανεπανάληπτο τρόπο τις νέες δημιουργίες του συνθέτη, οι οποίες γράφτηκαν την πενταετία 1970-75 στο «Σκοπευτήριο» της Καισαριανής. Εκεί εμφανιζόταν ο Τσιτσάνης κι εκεί - όπως επισημαίνει ο ίδιος με χειρόγραφο σημείωμα στο εσώφυλλο του δίσκου - εμπνεύστηκε τα περισσότερα από αυτά τα τραγούδια, οπότε αποφάσισε να δώσει και τούτο τον τίτλο στην καινούργια του δουλειά.


Εκτός από το «Της γερακίνας γιος», ακούστηκαν πολύ το «Παλικάρι στο σφυρί» και «Η σκιά μου κι εγώ», το οποίο θυμίζει έντονα τη «χρυσή» εποχή του ρεμπέτικου τραγουδιού στην οποία πρωτοστάτησε ο συνθέτης. Όσο για τα υπόλοιπα, όλα είναι ένα κι ένα. Ιδιαίτερη αναφορά όμως αξίζει η «Νοσταλγία», ένα τραγούδι που όποιος δε γνωρίζει ποιος το έγραψε, αποκλείεται να πάει ο νους του στον Τσιτσάνη. Πρόκειται για μιαν εκπληκτική μελωδική μπαλάντα με δύο κιθάρες κι ένα μπουζούκι, σε στυλ καντάδας που αποδίδει μοναδικά η Δήμητρα Γαλάνη. Τολμώ να πω ότι συγκαταλέγεται μέσα στα 50 καλύτερα τραγούδια που έγραψε ποτέ ο Τσιτσάνης, όσο κι αν είναι δύσκολο να διαλέξει κάποιος ανάμεσα στις εκατοντάδες σπουδαίες δημιουργίες του. Οι στίχοι του αναφέρονται στην πτώση της δικτατορίας αλλά με αλληγορικό τρόπο, όπως έκανε πολλές φορές ο συνθέτης κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης παρουσίας του στα ελληνικά μουσικά δρώμενα.


Παραγωγός του δίσκου είναι ο Γιώργος Μακράκης και η ηχογράφηση έγινε από τους Τάκη Φιλιππίδη και Κώστα Πρικόπουλο.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Της γερακίνας γιος (Β. Τσιτσάνης-Λ. Νικολάου)

(Κώστα Βίρβου)

2. Το παλικάρι στο σφυρί (Β. Μοσχολιού)

(Κώστα Βίρβου)

3. Μαυρομάτα (Β. Τσιτσάνης-Λ. Νικολάου)

4. Νοσταλγία (Δ. Γαλάνη)

5. Ο γλεντζές (Β. Τσιτσάνης-Λ. Νικολάου)

6. Το φίλντισι κομπολογάκι μου (Β. Μοσχολιού)

(Κώστα Βίρβου)

7. Η σκιά μου κι εγώ (Δ. Γαλάνη)

(Κώστα Βίρβου)

8. Αστροφεγγιά (Β. Τσιτσάνης-Β. Μοσχολιού)

9. Ο τακατζίφας (Β. Μοσχολιού)

10. Σταυραετός (Δ. Γαλάνη)

(Κώστα Βίρβου)

11. Πού να πω τα βάσανά μου (Β. Τσιτσάνης-Λ. Νικολάου)

12. Μου πήραν και τα ρέστα μου (Β. Μοσχολιού)

(Κώστα Βίρβου)



ΘΑΝΟΣ ΣΟΦΟΣ:


«ΕΠΙΛΟΓΗ» (COLUMBIA GSX 33)

Δίσκος με δέκα τραγούδια σε στίχους του Θάνου Σοφού και δύο ορχηστρικά κομμάτια, ο οποίος κυκλοφόρησε το 1968 με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση, τη Βίκυ Μοσχολιού και τον Σταμάτη Κόκοτα. Παρά το γεγονός ότι σ' αυτόν συμμετέχουν τρία από τα πιο μεγάλα ονόματα στην ιστορία του ελληνικού πενταγράμμου, δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστός και κανένα από τα τραγούδια δεν ακούστηκε, αν και κάποια από αυτά είναι πολύ καλά. Ειδικά στα κατοπινά χρόνια μέχρι και τις μέρες μας, ουσιαστικά ο δίσκος θεωρείται άγνωστος για το ευρύ κοινό και μόνον οι συλλέκτες πλέον είναι πιθανό ν' ασχοληθούν μαζί του, αφού μάλιστα δεν έχει εκδοθεί σε CD.


Εξάλλου, ούτε ένα από τα τραγούδια δεν επανακυκλοφόρησε σε «προσωπικά» άλμπουμ των τριών τραγουδιστών ή σε συλλογές με σπάνιες ερμηνείες τους. Συνεπώς, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αποτελεί συλλεκτικό και σπάνιο κομμάτι κι αν το βρει κάποιος, θα το πληρώσει πανάκριβα...

Να πούμε για τον Θάνο Σοφό ότι πρόκειται για ένα στιχουργό που έχει γράψει ορισμένα πολύ γνωστά κομμάτια του «ελαφρού» και «αρχοντορεμπέτικου» ρεπερτορίου της δεκαετίας του '50, όπως τα «Άσπρες κορδέλες», «Ο κόσμος άλλαξε», «Μέσα στο νερό της λίμνης», «Σε είδα να κλαδεύεις», αλλά και μεταγενέστερα τα «Μπαγλαμάδες και μπουζούκια», «Οι άντρες και οι χάντρες», «Χάρτινες καρδιές», «(Καπετάνιε) Πάρε με μαζί», «Άσε στην πόρτα τα κλειδιά» κ.α.


Οι συνθέσεις των τραγουδιών του δίσκου ανήκουν στον ίδιο τον Σοφό, στον Λυκούργο Μαρκέα, στον Γιώργο Μαλλίδη και στον γνωστό σολίστα του μπουζουκιού Κώστα Παπαδόπουλο, ο οποίος έχει επιμεληθεί και τη διεύθυνση της ορχήστρας. Στο οπισθόφυλλο υπάρχει βιογραφικό σημείωμα του Θάνου Σοφού σε ελληνικά κι αγγλικά καθώς και φωτογραφία του.



Τα τραγούδια του δίσκου

1. Πάρε το όνειρο αγκαλιά (Γρ. Μπιθικώτσης)

(Κ. Παπαδόπουλου)

2. Όπως με ξέχασες θα σε ξεχάσω (Β. Μοσχολιού)

(Κ. Παπαδόπουλου)

3. Καρδιά μου σε δικάσανε (Γρ. Μπιθικώτσης)

(Γ. Μαλλίδη)

4. Μη με ρωτάτε πια (Β. Μοσχολιού)

(Κ. Παπαδόπουλου)

5. Από λίγο, λίγο, λίγο (Στ. Κόκοτας)

(Κ. Παπαδόπουλου)

6. Καλοκαιριά (Ορχηστρικό)

(Κ. Παπαδόπουλου-Γ. Μαλλίδη)

7. Πού θα βρω (Στ. Κόκοτας)

(Λ. Μαρκέα)

8. Πες τον πόνο σου σε μένα (Γρ. Μπιθικώτσης)

(Γ. Μαλλίδη)

9. Ένα παράθυρο κλειστό (Β. Μοσχολιού)

(Θ. Σοφού)

10. Με βρήκε το ξημέρωμα (Γρ. Μπιθικώτσης)

(Θ. Σοφού)

11. Τι φρικτός καημός (Στ. Κόκοτας)

(Γ. Μαλλίδη)

12. Αναπόλησις (Ορχηστικό)

(Λ. Μαρκέα)



ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ ΜΑΡΚΕΑΣ - ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ:

«ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΚΑΙ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ» (MINOS MSM 173)

Πρόκειται για τον δεύτερο «μεγάλο» δίσκο που υπογράφει ως συνθέτης ο πρόωρα αδικοχαμένος Λυκούργος Μαρκέας, μετά το «Χαλάλι σου ζωή» το 1971. Κυκλοφόρησε στα μέσα του 1973 σε στίχους του (επίσης πρόωρα αδικοχαμένου) Πυθαγόρα με ερμηνευτές τον Γιάννη Πάριο και τη Λίτσα Διαμάντη, ένα ντουέτο που πραγματοποίησε μεγάλη πορεία στη δεκαετία του '70 και στις αρχές εκείνης του '80, καθώς ο ένας έκανε σεκόντα στον άλλο σε πολλά «προσωπικά» τους άλμπουμ!

Εκείνη την εποχή, οι δύο τραγουδιστές έχουν ήδη γίνει γνωστοί κι αρχίζουν ν' ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια προς την κορυφή του ελληνικού τραγουδιού, στην οποία θα παραμείνουν για πολλά χρόνια και ειδικά ο Πάριος εξακολουθεί να βρίσκεται εκεί ακόμη και σήμερα. Αποδίδουν θαυμάσια τα τραγούδια αυτού του δίσκου, ο τίτλος του οποίου μιλά από μόνος του για τη «θεματολογία» του: Μεγάλοι έρωτες και προδομένες αγάπες, δοσμένες ιδανικά ως εικόνες από τον «μαέστρο» Πυθαγόρα κι ερμηνευμένες άψογα από δύο πρόσωπα που όλη τους η καριέρα στηρίχθηκε ακριβώς στην ύμνηση του ομορφότερου συναισθήματος στον κόσμο: Του έρωτα...

Ο δίσκος αυτός δεν κυκλοφόρησε ποτέ σε CD και για πολλά χρόνια είχε «εξαφανιστεί» από τα δισκοπωλεία, μέχρι που επανεκδόθηκε το 1991 - όπως και αρκετοί άλλοι - με την ένδειξη «Περιορισμένα αντίτυπα-μόνο για συλλέκτες». Τρία από τα πέντε τραγούδια που λέει η Λίτσα Διαμάντη συμπεριλήφθηκαν το 1974 στο προσωπικό της άλμπουμ «Λίτσα Διαμάντη 3», ενώ δύο από τα επτά του Γιάννη Πάριου σε μια συλλογή που κυκλοφόρησε το 1979 με τίτλο «Λυκούργος Μαρκέας-10 χρόνια τραγούδι». Όλα τα υπόλοιπα υπάρχουν μόνο σε αυτό το δίσκο, με εξαίρεση το «Αγανάκτησα» που μπορεί κανείς να το βρει και στις «Επιτυχίες της MINOS» (MSM 176) που εκδόθηκε το φθινόπωρο του 1973, δηλαδή λίγο μετά την κυκλοφορία του δίσκου που παρουσιάζουμε.

Προσωπικές «αδυναμίες» μου, τα «Απαντήστε μου», «Γυναίκα μην κατηγορείς», «Την τελευταία στιγμή», «Ακατάλληλος ο δρόμος» και «Πώς να τραγουδήσω τώρα».

Και μια λεπτομέρεια: Τόσο ο Λυκούργος Μαρκέας όσο και ο Πυθαγόρας, «έφυγαν» από κοντά μας την ίδια χρονιά (1979) κι ενώ είχαν ακόμη να προσφέρουν πολλά στο ελληνικό τραγούδι...


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Αγανάκτησα (Γ. Πάριος)

2. Δικαίωμά μας (Λ. Διαμάντη)

3. Έτσι μάτια μου συμβαίνει (Γ. Πάριος)

4. Γυναίκα μην κατηγορείς (Λ. Διαμάντη)

5. Δεν υπάρχει πιθανότης (Γ. Πάριος)

6. Κουρασμένο νυχτοπούλι (Γ. Πάριος)

7. Μας μάτιασαν-μας μάτιασαν (Λ. Διαμάντη)

8. Την τελευταία στιγμή (Γ. Πάριος)

9. Ακατάλληλος ο δρόμος (Λ. Διαμάντη)

10. Κάνε μια προσπάθεια και συ (Γ. Πάριος)

11. Απαντήστε μου (Λ. Διαμάντη)

12. Πώς να τραγουδήσω τώρα (Γ. Πάριος)


ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΝΑΣΙΟΣ - ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ:

«ΛΕΥΚΩΜΑ» (COLUMBIA 70288)

Από τους ωραιότερους δίσκους του Γιώργου Χατζηνάσιου, ο οποίος κυκλοφόρησε στα τέλη του 1976. Στην πρώτη πλευρά τραγουδά η Βίκυ Μοσχολιού, ενώ στη δεύτερη η Δήμητρα Γαλάνη σε μια περίοδο που οι δυο τους εμφανίζονται με μεγάλη επιτυχία στη μπουάτ «Ζυγός» στην Πλάκα. Οι στίχοι του Γιώργου Κανελλόπουλου κινούνται γύρω από κοινωνικά θέματα και περιγράφουν με ανάγλυφο τρόπο την πραγματικότητα εκείνης της εποχής, η οποία δε διαφέρει σχεδόν καθόλου από τη σημερινή. Χαρακτηριστικό αυτού που λέμε, είναι ότι μόλις δύο τραγούδια («Άλλη μια μέρα» και «Τα γαλάζια σου γράμματα») έχουν καθαρά ερωτικό περιεχόμενο...


Το να μιλήσω για τις ερμηνείες των δύο σπουδαίων τραγουδιστριών, νομίζω ότι είναι εντελώς περιττό. Θα πω μόνο ότι συγκινούμαι πολύ κάθε φορά που ακούω την αξέχαστη Βίκυ στο «Είμαστε εμείς» που έγινε μεγάλη επιτυχία, όπως και το πασίγνωστο «Ξενύχτησα στην πόρτα σου» και φυσικά το υπέροχο «Τα γαλάζια σου γράμματα», ενώ ακούστηκε αρκετά και το «Τι να σου χαρίσω».
Μια και η καριέρα του Χατζηνάσιου είναι λίγο-πολύ γνωστή, θα ήθελα να πω δυο λόγια για τον Γιώργο Κανελλόπουλο. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα πολύ σπουδαίο στιχουργό που ωστόσο χάθηκε ξαφνικά και σχετικά γρήγορα από το προσκήνιο του τραγουδιού. Στο ενεργητικό του έχει μεγάλες επιτυχίες, όπως μεταξύ άλλων τα «Με λένε Γιώργο», «Συγνώμη που σ' αγάπησα πολύ», «Να' χα τα χρόνια σου» (όλα από τη «Διαδρομή» επίσης του Χατζηνάσιου), «Σε χρειάζομαι», τα οποία δε νομίζω να υπάρχει φιλόμουσος που να μη τα γνωρίζει. Επίσης, συνεργάστηκε για αρκετά χρόνια με τον - ξεχασμένο στις μέρες μας - Γιάννη Κατέβα υπογράφοντας σχεδόν το σύνολο των επιτυχιών του τραγουδιστή: «Τα γιασεμάκια σου», «Αν μου χαρίσουν», «Έχεις νιάτα», «Ποιος», «Πολλά τα λάθη σου», «Να μ' αγαπάς τώρα», «Ναι για σένα ναι», «Ζωή μου είναι» κ.α.
Επιστρέφοντας στο «Λεύκωμα», να πούμε ότι η ενορχήστρωση του Γιώργου Χατζηνάσιου είναι εκπληκτική, με βάση βεβαίως πάντα το πιάνο. Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" από τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο, η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη, ενώ ξεχωρίζει η καλαισθησία τόσο στο εξώφυλλο, όσο και στο εσώφυλλο. Περιέχονται φωτογραφίες όλων των συντελεστών κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης, ενώ οι τίτλοι των τραγουδιών κι ότι άλλο αφορά το δίσκο είναι γραμμένα με καλλιγραφικά γράμματα, ακριβώς όπως θα έγραφε κάποιος ένα αναμνηστικό λεύκωμα...

Τα τραγούδια του δίσκου
Βίκυ Μοσχολιού

1. Είμαστε μεις

2. Ξενύχτησα στην πόρτα σου

3. Κλείσ’ το ραδιόφωνο

4. Άλλη μια μέρα

5. Πι-πι το παπί (συμμετέχει παιδική χορωδία)

6. Είμαστε μεις (Ορχηστρικό)



Δήμητρα Γαλάνη

7. Τα γαλάζια σου γράμματα

8. Τι να σου χαρίσω

9. Σύρε γιε μου στην Αθήνα

10. Θλιμμένα χαμόγελα

11. Καληνύχτα σας

12. Τα γαλάζια σου γράμματα (Ορχηστρικό)




ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ - ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ:


«ΥΠΑΡΧΩ» (MINOS MSM 262)

Για πρώτη φορά δυσκολεύομαι τόσο πολύ να γράψω για ένα δίσκο, ο οποίος πλέον έχει ξεπεράσει κατά πολύ τον χαρακτηρισμό «θρυλικός». Με συνδέουν τόσες μνήμες της νηπιακής - παιδικής μου ηλικίας με αυτόν, που αν τις παραθέσω όλες δε θα μου φτάσουν όχι μία, αλλά δέκα στήλες σαν κι αυτή. Σε τούτο το δίσκο άκουσα για πρώτη φορά τη μοναδική κι ανεπανάληπτη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη, η οποία από τότε έχει ριζώσει βαθιά μέσα μου και δε θα φύγει ποτέ, όπως άλλωστε κι ο ίδιος ο τραγουδιστής από τη σκέψη, την καρδιά και το ...στερεοφωνικό μου.


Θυμάμαι να τον ακούω και να τον ξανακούω σ' ένα πικάπ - βαλιτσάκι που είχαμε, βάζοντάς τον μόνος μου αν και μόλις τριών - τεσσάρων ετών παιδάκι γύρω στο '80-'81. Αυτό βεβαίως είχε και τις συνέπειές του, αφού σιγά - σιγά η φθορά του ήταν τέτοια που μόλις αγοράσαμε στερεοφωνικό συγκρότημα το 1985, ο πρώτος δίσκος που ζήτησα να μου πάρουν ήταν αυτός!

Προσωπικές αναμνήσεις τέλος και ήλθε η ώρα να πούμε δυο λόγια γι' αυτή τη δουλειά, η οποία κυκλοφόρησε στα τέλη Νοεμβρίου του 1975 και μέχρι σήμερα πρέπει να έχει πουλήσει περισσότερα από 200.000 αντίτυπα. Πρόκειται για την τελευταία δισκογραφική παρουσία του Καζαντζίδη πριν τη δωδεκαετή «σιωπή» του λόγω της γνωστής κόντρας του με την εταιρεία και η γνώμη μου είναι ότι μαζί με την «Ανατολή» του Μίκη Θεοδωράκη που είχε κυκλοφορήσει ένα χρόνο νωρίτερα, αποτελεί ότι καλύτερο ερμήνευσε ο αξέχαστος «Στελάρας» σε ολοκληρωμένο «κύκλο τραγουδιών». Θα έβαζα και το δίσκο «Η ζωή μου όλη», αλλά μόνο την πλευρά του Άκη Πάνου...


Θεωρώ ότι στο «Υπάρχω» (το οποίο αργότερα έδωσε την ονομασία στην επιχείρηση με το ούζο που δημιούργησε ο Καζαντζίδης) οι τρεις δημιουργοί ξεπερνούν και τον ίδιο τους τον εαυτό. Ο Νικολόπουλος γράφει εκπληκτικά τραγούδια, με ενορχήστρωση που πρέπει να διδάσκεται σε σεμινάρια για τη λαϊκή μουσική. Χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερα πλούσια και «φορτωμένη» ορχήστρα, ακόμη κι αυτή όμως δε μπορεί να τα βάλει με τη φωνή του Καζαντζίδη που συχνά - πυκνά τη σκεπάζει με τον όγκο και το μέταλλό της. Ο τραγουδιστής δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας και στα δώδεκα τραγούδια, ενώ εξαιρετικοί είναι και οι στίχοι του Πυθαγόρα, ο οποίος υπογράφει και το σημείωμα που υπάρχει στο εσώφυλλο του δίσκου κάτω από μιαν επιβλητική φωτογραφία του ερμηνευτή.


Αξέχαστη έχει μείνει και η περίφημη εκπομπή που προβλήθηκε στια αρχές του 1976 από την ΕΡΤ, με τον Καζαντζίδη να τραγουδά (play back βεβαίως) επτά από τα δώδεκα τραγούδια. Ακόμη χτυπιέμαι που δεν την έγραψα την ημέρα του θανάτου του (14/9/2001) που επαναπροβλήθηκε κι όποιος την έχει, ας στείλει ένα μήνυμα...


Πέρα από τα πασίγνωστα «Υπάρχω», «Κάτω απ’ το πουκάμισό μου», «Οι αισθηματίες» και «Άργησα να σε γνωρίσω» που από την αρχή ακούστηκαν πολύ, υπάρχει πάνω απ’ όλα το «Τι θέλεις από μένανε». Αυτό το κομμάτι το συγκαταλέγω μέσα στα 20 κορυφαία που τραγούδησε στην καριέρα του ο μεγάλος βάρδος και κάθε φορά που το ακούω, ανατριχιάζω. Πραγματικό αριστούργημα από την αρχή ως το τέλος και με ενορχήστρωση πολύ πιο μπροστά από την εποχή του...

Το πρωτότυπο της όλης ιστορίας βρίσκεται στην εισαγωγή - πρόλογο του δίσκου, εκεί όπου ο Καζαντζίδης μιλάει στους «γνωστούς και άγνωστους φίλους» του, εξηγώντας το νόημα του τίτλου «Υπάρχω» υπό τους διακριτικούς ήχους του μπουζουκιού του Νικολόπουλου.

Να προσθέσω ότι στο δίσκο συναντάμε δύο τραγούδια σε δεύτερη εκτέλεση: Το «Ποια είσαι συ» που είχε πρωτοπεί ο Μπάμπης Τσετίνης λίγα χρόνια νωρίτερα και το «Έφυγες μ' έναν άλλονε» σε μουσική του Γιάννη Τατασόπουλου και στίχους του Νίκου Ρούτσου, που είχε τραγουδήσει ο συνθέτης στη δεκαετία του '50 και ο ίδιος ο Καζαντζίδης θέλησε να συμπεριλάβει σ' αυτή τη δουλειά.
Επίσης, παράλληλα μ' αυτά τα 12 τραγούδια ηχογραφήθηκαν και τα «Λυπάμαι που σε χάνω» και «Μια γυναίκα έφυγε» των Νικολόπουλου - Πυθαγόρα, που όμως δε χώρεσαν στο δίσκο κι έτσι συμπεριλήφθηκαν σε μια συλλογή από 45άρια του τραγουδιστή που κυκλοφόρησε το 1985 με τίτλο «Μια γυναίκα έφυγε».


Τέλος, ο Καζαντζίδης τότε ξανατραγούδησε μιαν από τις επιτυχίες των πρώτων χρόνων της καριέρας του, το «Καταστροφές και συμφορές» των Θόδωρου Δερβενιώτη και Κώστα Βίρβου, ωστόσο ούτε κι αυτό το τραγούδι χώρεσε στο «Υπάρχω» κι έτσι δυο χρόνια αργότερα (1977) αποτέλεσε το εισαγωγικό κομμάτι στο δίσκο «Καινούργιοι κόσμοι», την πρώτη συλλογή από - στην πλειοψηφία τους «ξεχασμένα» - 45άρια που κυκλοφόρησε η εταιρεία.


Παραγωγός του δίσκου ήταν ο Αχιλλέας Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της «Κολούμπια» με ηχολήπτη τον Τάκη Φιλιππίδη. Στα «Κάτω απ' το πουκάμισό μου», «Οι αισθηματίες» και «Άργησα να σε γνωρίσω», δεύτερες φωνές κάνει ο Γιώργος Νταλάρας.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Εισαγωγή - Υπάρχω

2. Κάτω απ’ το πουκάμισό μου

3. Ποια είσαι συ

4. Κράτα καρδιά

5. Μετάνιωσες

6. Κάψτε - κάψτε την καρδιά μου

7. Οι αισθηματίες

8. Πέντε πάνω - πέντε κάτω

9. Τι θέλεις από μένανε

10. Έφυγες μ’ έναν άλλονε

(Γ. Τατασόπουλου - Ν. Ρούτσου)

11. Ξεκινήσαμε με όνειρα χρυσά

12. Άργησα να σε γνωρίσω




ΑΚΗΣ ΠΑΝΟΥ:

«ΣΕΙΣΜΟΣ» (CBS 83404)

Από τους λιγότερο γνωστούς δίσκους του σπουδαίου δημιουργού (όπως και το «Μάθημα πρώτον» που είχαμε παρουσιάσει προ καιρού από τη στήλη), ο οποίος όμως περιλαμβάνει πολύ καλά λαϊκά τραγούδια ερμηνευμένα από τον Μιχάλη Μενιδιάτη (Μιχάλης Καλογράνης το πραγματικό του όνομα). Κυκλοφόρησε το 1978 και ήταν η τελευταία ολοκληρωμένη δουλειά του συνθέτη στη δεκαετία του '70, καθώς και η τελευταία του συνεργασία με τον τραγουδιστή που είχε αφετηρία τη δεκαετία του '60 με σημαντικές επιτυχίες («Είδα τα μάτια σου κλαμένα», «Παράνομη αγάπη», «Στο σπίτι μας που μπήκανε» κ.α.).

Ο δίσκος αυτός δε διαφέρει ιδιαίτερα ως προς το ύφος σε σχέση με τους προηγούμενους του Πάνου. «Περίεργες» εισαγωγές, λόγια που μιλούν για τα κακώς κείμενα της κοινωνίας και για την ανθρώπινη ματαιοδοξία, αλλά και για τον έρωτα με κάπως σκωπτική διάθεση σε ορισμένα σημεία. Για παράδειγμα, διαβάστε ένα απόσπασμα:

«Γιατί δε βγαίνεις ντεκλαρέ

δε σε γουστάρω πες μου ρε

Γιατί μου βγαίνεις δίχως φλας

πώς με μετράς και πού το πας».

Ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του δίσκου να είναι το «Μολόγα τα», το οποίο αναφέρεται στα ιπποδρομιακά στοιχήματα («Μολόγα τα, μολόγα τα, τα φράγκα μοιρολόγα τα») και συχνά - πυκνά ακούγεται σήμερα σε «ειδικά» νυχτερινά κέντρα. Πάντως, γενικότερα πρόκειται για μια πολύ καλή δουλειά που αξίζει να την ακούσετε, αρκεί να έχετε πικάπ γιατί υπάρχει μόνο σε βινύλιο. Προσέξτε ιδιαίτερα τα «Σεισμός», «Κοινή αγορά» και «Πόσα πρέπει», χωρίς να υστερούν τα υπόλοιπα.
Στο εσώφυλλο του δίσκου υπάρχουν οι στίχοι των τραγουδιών, με φόντο τους Άκη Πάνου και Μιχάλη Μενιδιάτη εν ώρα δουλειάς. Δεσπόζουν τα μπουζούκια των Κώστα Παπαδόπουλου και Θανάση Πολυκανδριώτη, σαντούρι παίζει ο Τάκης Σούκας και δεύτερες φωνές κάνουν ο Γιάννης Πάριος και η Λίτσα Διαμάντη! Η ενορχήστρωση έγινε από τον συνθέτη και τον Μπάμπη Μαλλίδη, ενώ τη διεύθυνση της ορχήστρας επιμελήθηκε ο ίδιος ο Πάνου. Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της «Κολούμπια» από τον Τάκη Φιλιππίδη, με βοηθούς τον Μίμη Καννή (γνωστός από τη συμμετοχή του στις εκπομπές του Γιώργου Μητσικώστα) και τον Γιώργο Τζάννες.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Σεισμός

2. Το λάθος έχει γίνει

3. Δάκρυ

4. Αμαρτωλός είμαι κι εγώ

5. Δυο γυναίκες αγαπώ

6. Πόσα πρέπει

7. Κοινή αγορά

8. Επίορκος προδότης

9. Είμαι από χωριό

10. Ήμαρτον Κύριε

11. Μολόγα τα

12. Γιατί μου βγαίνεις δίχως φλας

13. Βασιλά - Μασιλά (ορχηστρικό)



ΣΤΡΑΤΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ:

«ΥΠΟΚΡΙΝΕΣΑΙ» (MINOS MSM 392)

Δίσκος - σταθμός στην καριέρα του αξέχαστου Στράτου, αφού η μεγάλη επιτυχία του τον εκτόξευσε για μιαν ολόκληρη δεκαετία στην κορυφή του λαϊκού τραγουδιού, στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 11 Μαΐου 1990 όταν κι έφυγε από τη ζωή. Όχι βεβαίως ότι ως τα Χριστούγεννα του 1980 που κυκλοφόρησε αυτός ο δίσκος ο Διονυσίου δεν ήταν γνωστός και δεν είχε πολλά και μεγάλα σουξέ, όμως ουσιαστικά με το «Υποκρίνεσαι» έκανε το «μπαμ» και καθιερώθηκε ως ένας πραγματικά μεγάλος λαϊκός τραγουδιστής.
Η κυκλοφορία του δίσκου συνέπεσε με τη «μεταγραφή» του Στράτου στην τότε "MINOS" μετά από είκοσι ολόκληρα χρόνια στην τότε "Columbia". Η επιτυχία ήλθε σχεδόν αμέσως, αφού τουλάχιστον τέσσερα τραγούδια έγιναν μεγάλα σουξέ και αποδείχτηκαν διαχρονικά. Ποιος δεν ξέρει τα «Υποκρίνεσαι», «Τα μάζεψα τα πράγματα», «Και πάλι μάγκας θα 'σαι»; Εξάλλου, εκείνη την εποχή ακούστηκε πολύ το - μοντέρνο για τα δεδομένα του Διονυσίου - «Κάψε, κάψε» καθώς και το «Σφάλματα για κλάματα».


Αξίζει να σημειωθεί ότι το «Υποκρίνεσαι» ήταν το τελευταίο τραγούδι που γράφτηκε για το δίσκο, μετά από παράκληση του ίδιου του Διονυσίου στον Τάκη Σούκα να του δώσει ένα κομμάτι για να ολοκληρωθεί η δουλειά και τα πράγματα ήλθαν έτσι που έδωσε και τον τίτλο σ' αυτήν! Τη «μερίδα του λέοντος» έχει ο Θανάσης Πολυκανδριώτης με πέντε τραγούδια (τέσσερα σε στίχους Γιάννη Πάριου), ενώ τέσσερα έγραψε ο Στέλιος Ζαφειρίου και δύο οι Μπάμπης Μπακάλης και Γιάννης Παλαιολόγου, ο οποίος ήταν το «πρώτο» μπουζούκι του Στράτου στα κέντρα που εμφανιζόταν.

Δεύτερες φωνές στο δίσκο κάνει η Χάρις Αλεξίου, την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας επιμελήθηκε ο Νίκος Λαβράνος, παραγωγός ήταν ο Σπύρος Ράλλης και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο "Polysound" από τον Γιάννη Σμυρναίο με βοηθό τον Δημήτρη Κατσούλα. Στο εσώφυλλο ξεχωρίζουν δύο επιβλητικές φωτογραφίες του Διονυσίου, ντυμένου όπως πάντα «στην τρίχα»...!

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Υποκρίνεσαι (Τ. Σούκα-Μ. Αλατζά)

2. Κάψε-κάψε (Στ. Ζαφειρίου-Σ. Παππά)

3. Και πάλι μάγκας θα 'σαι (Μπ. Μπακάλη-Σωτ. Τσενέ)

4. Αν είναι να μου βγει ξινό (Στ. Ζαφειρίου-Σ. Παππά)

5. Απόψε θα μεθύσω (Στ. Ζαφειρίου-Σ. Παππά)

6. Στάσου πόνε (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

7. Με λεν τρελό και ζόρικο (Θ. Πολυκανδριώτη-Λ. Χαλκιαδάκη)

8. Σφάλματα για κλάματα (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

9. Τα μάζεψα τα πράγματα (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

10. Θέλω να πω στον εαυτό μου (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

11. Με ξέχασε η αγκαλιά σου (Γ. Παλαιολόγου-Γ. Πάριου)

12. Στο’ χα πει προτού να φύγεις (Γ. Παλαιολόγου-Γ. Πάριου)

13. Ξεφτίσανε οι άνθρωποι (Μπ. Μπακάλη-Ν. Παναγιωτούνη)

14. Να 'ταν καπηλειό ο Άδης (Στ. Ζαφειρίου-Σ. Παππά)



ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ - NΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ:


«Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ» (LYRA 3733)

Aπό τους πιο κλασικούς και πιο εμπορικούς (με την καλή έννοια) δίσκους στην ιστορία της ελληνικής μουσικής, ο οποίος από το φθινόπωρο του 1979 που κυκλοφόρησε μέχρι και σήμερα έχει ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο αντίτυπα! Πόσο έξω έπεσε ο αείμνηστος ιδρυτής και διευθυντής της εταιρείας Αλέκος Πατσιφάς, όταν είχε πει στον Θάνο Μικρούτσικο ότι δεν υπήρχε περίπτωση ο δίσκος να πουλήσει περισσότερα από πέντε με έξι χιλιάδες κομμάτια...!


Ο «Σταυρός του Νότου» ξεκίνησε με τις χειρότερες προοπτικές για τον συνθέτη, ο οποίος είχε κάνει αίσθηση μετά τη μεταπολίτευση με τους πρώτους του δίσκους και είχε αποσπάσει τις καλύτερες κριτικές για τη δουλειά του. Εκείνη την εποχή λοιπόν, του ζητήθηκε να γράψει μουσική για την τηλεοπτική σειρά «Πορεία 090» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά που προβλήθηκε από την τότε ΥΕΝΕΔ και είχε ως θέμα τη ζωή των ναυτικών. Ο Μικρούτσικος είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει πάνω στην ποίηση του Καββαδία και πρότεινε κάποια από τα τραγούδια, τα οποία ακούστηκαν στο σίριαλ με τη φωνή του Γιάννη Κούτρα.
Τα προβλήματα άρχισαν όταν θέλησε να τα ηχογραφήσει σε δίσκο. Ο Πατσιφάς απογοητεύτηκε από αυτά που άκουσε και ξεκαθάρισε στον συνθέτη ότι θα εκδώσει το έργο μόνο και μόνο επειδή τον αγαπούσε πολύ και του ζήτησε μάλιστα να διαγράψει από τη μνήμη του τούτη τη δουλειά. Στο ίδιο κλίμα κινήθηκαν και οι κριτικές μετά την έκδοση του δίσκου, οι οποίες κυριολεκτικά «μαύρισαν» τον Μικρούτσικο. Βλέπετε, τότε ο Καββαδίας ήταν ακόμη «παρακατιανός» για όλους και δεν έδινε κανένας σημασία στην ποίησή του. Κατόπιν βεβαίως τα πράγματα άλλαξαν άρδην και για τον ποιητή και για το δίσκο...


Όλα τα τραγούδια είναι πασίγνωστα και θεωρούνται πλέον κλασικά. Η μελοποίηση των θαλασσινών εικόνων που περιγράφει ο Καββαδίας είναι υποδειγματική από τον συνθέτη, ο οποίος καταφέρνει να ξεπεράσει το εμπόδιο της ομοιοκαταληξίας που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στο να δημιουργήσει μονότονες μελωδίες. Η ενορχήστρωση είναι σε γενικές γραμμές απλή, ωστόσο στα χρόνια που μεσολάβησαν ο Μικρούτσικος ουκ ολίγες φορές διασκεύασε τα κομμάτια σε σημείο τέτοιο ώστε να μιλάμε για «καινούργια» τραγούδια.

Αυτός ο δίσκος συνέδεσε μια για πάντα συνθέτη και ποιητή και δεν είναι τυχαίο ότι έκτοτε κυκλοφόρησαν άλλες δύο αντίστοιχες δισκογραφικές δουλειές γνωρίζοντας μεγάλη εμπορική επιτυχία («Γραμμές των οριζόντων» 1991 και η ζωντανή ηχογράφηση των δύο έργων στο Μέγαρο Μουσικής το 2005).


Και πάμε στις ερμηνείες, οι οποίες είναι εξαιρετικές. Ο Γιάννης Κούτρας (στα πρώτα του βήματα) κρατά το κύριο βάρος του δίσκου κι αποδίδει μοναδικά τα οκτώ από τα έντεκα τραγούδια, όντας ο ερμηνευτής που έχει συνδεθεί ανεξίτηλα πια με αυτά. Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κάνει ένα μεγάλο βήμα στην καριέρα του τραγουδώντας το «Μαχαίρι» και τον «Γουίλι», ενώ η γυναικεία «πινελιά» ανήκει στην Αιμιλία Σαρρή που ερμηνεύει τον «Σταυρό του Νότου». Δε νομίζω ότι χρειάζεται να πω κάτι άλλο, αφού φαντάζομαι ότι όλοι έχετε ακούσει το δίσκο ή έστω κάποια από τα τραγούδια κι έχετε βγάλει τα συμπεράσματά σας.
Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη και στην Κατερίνα Γεωργή, η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο "Action" με ηχολήπτες τον Γιάννη Τριφύλλη (πρώην σύζυγο της γνωστής ηθοποιού Βάσιας Τριφύλλη) και τον Γιάννη Σκιαδά, ενώ το εξαιρετικό θέμα του εξωφύλλου φιλοτέχνησε ο σπουδαίος Αλέκος Φασιανός.

Στο εσώφυλλο του δίσκου υπάρχουν φωτογραφίες όλων των συντελεστών κι από την τηλεοπτική σειρά «Πορεία 090» και οι στίχοι τριών τραγουδιών, ενώ οι υπόλοιποι περιλαμβάνονται στο οπισθόφυλλο. Αυτοί ανήκουν στις ποιητικές συλλογές «Πούσι», «Μαραμπού» και «Τραβέρσο».



Τα τραγούδια του δίσκου

1. Kuro siwo

2. Θεσσαλονίκη

3. Σταυρός του Νότου (Αιμ. Σαρρή)

4. Ένα μαχαίρι (Β. Παπακωνσταντίνου)

5. Γυναίκα

6. Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί (Β. Παπακωνσταντίνου)

7. Federico Garcia Lorca

8. Αρμίδα

9. Cambay's water

10. Εσμεράλδα

11. Πικρία


ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ:

«ΦΟΒΑΜΑΙ» (MINOS MSM 432)

H γνώμη μου είναι ότι μαζί με τη «Διαίρεση» είναι οι καλύτερες δισκογραφικές δουλειές του κορυφαίου ροκ τραγουδιστή στην Ελλάδα. Όχι ότι δεν έκανε κι άλλους καλούς δίσκους πριν ή μετά, ωστόσο πιστεύω ότι αυτές οι δύο ξεχωρίζουν από κάθε άποψη.

Ειδικά το «Φοβάμαι» που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1982 αποτελεί το πρώτο δείγμα για το τι επρόκειτο να επακολουθήσει στην καριέρα του Παπακωνσταντίνου. Μέχρι τότε, τραγουδούσε σχεδόν αποκλειστικά «κοινωνικοπολιτικά» τραγούδια που ναι μεν κάποια από αυτά περιείχαν ροκ διαθέσεις (λ.χ. «Φεύγουν καράβια», «Με τον Μπομπ Ντύλαν», «Κι αν είμαι ροκ»), σε καμία περίπτωση όμως δεν έβαζαν τη στάμπα τούτου του είδους στον ερμηνευτή.


Εδώ, αρχίζει να φαίνεται για τα καλά ότι ξεφεύγει πλέον από τα «εμβατηριακά» τραγούδια με πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα και στρέφεται προς ένα άλλο κοινό, που από τότε και μέχρι σήμερα τον ακολουθεί αδιαλείπτως: Τη νεολαία κι όχι απαραιτήτως την πολιτικοποιημένη...


Αυτός ο δίσκος περιέχει ορισμένα από τα πιο διαχρονικά τραγούδια του Παπακωνσταντίνου, τα οποία πάντα παρουσιάζει στις συναυλίες του κι ο κόσμος τα αγκαλιάζει με αγάπη, σαν να γράφτηκαν τώρα: «Κουρσάρος» (το συγκαταλέγω μέσα στη δεκάδα των καλύτερων κομματιών που ερμήνευσε ποτέ), «Στέλλα», «Πρώτη Μαΐου», «Σεμπάστιαν», «Σ' ακολουθώ», «Φοβάμαι». Τραγούδια που σημάδεψαν την καριέρα του και συγκινούν ακόμη και σήμερα ένα μεγάλο μέρος του κοινού. Επίσης, ακούστηκαν αρκετά και τα «Χαράματα Ομόνοια» και «Πρέβεζα».

Να πούμε και ορισμένες λεπτομέρειες για κάποια από αυτά: Το «Σ' ακολουθώ» είχε πει σε πρώτη εκτέλεση ο δημιουργός του, δηλαδή ο αξέχαστος Μάνος Λοΐζος στον τελευταίο δίσκο που έγινε με τη φυσική του παρουσία στα τέλη του 1980 με τίτλο «Για μια μέρα ζωής», όπου συμμετείχε και ο Παπακωνσταντίνου με σήμα κατατεθέν το «Κι αν είμαι ροκ». Του ίδιου είναι και τα «Πρώτη Μαΐου» και «Χαράματα Ομόνοια», δυο υπέροχες μπαλάντες που άλλωστε είναι και η κυρίαρχη φόρμα στο δίσκο.

Ένα μέρος από την «Πρέβεζα» του Κώστα Καρυωτάκη είχε μελοποιήσει πρώτος ο Δήμος Μούτσης το 1975 στην «Τετραλογία» και την είχε ερμηνεύσει ο Χρήστος Λετονός, ενώ σε δύο τραγούδια οι στίχοι υπογράφονται από τον Γιώργο Οικονομέα. Δεν είναι άλλος από τον γνωστό δημοσιογράφο, ο οποίος τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει πρωινές ενημερωτικές εκπομπές σε ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς.

Όσο για τον Γιάννη Ζουγανέλη και τον Σάκη Μπουλά που έκανε την ελληνική απόδοση στον «Σεμπάστιαν» του Στιβ Χάρλεϊ, ήταν για χρόνια συνεργάτες του Παπακωνσταντίνου και μέχρι σήμερα παραμένουν αδελφικοί φίλοι. Ο Ζουγανέλης μάλιστα το 1980 είχε εμπιστευτεί στον τραγουδιστή τη μελοποίηση διαφόρων κειμένων από αρχαίους συγγραφείς σε μετάφραση του Κ. Χ. Μύρη (Κώστα Γεωργουσόπουλου) στο δίσκο που κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ατρείδες» (θα τον παρουσιάσουμε σύντομα από τη στήλη).
Επιστρέφοντας στο «Φοβάμαι», να πούμε ότι ήταν ο πρώτος από μια μακρά σειρά χρυσών δίσκων στην καριέρα του Βασίλη Παπακωνσταντίνου ξεπερνώντας τις 50.000 πωλήσεις. Παραγωγός ήταν ο Αχιλλέας Θεοφίλου, την ενορχήστρωση επιμελήθηκε ο Κώστας Γανωσέλης και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο PDR με ηχολήπτη τον Πάνο Δράκο, ενώ στο οπισθόφυλλο υπάρχει μέσα σε πλαίσιο ένα από τα γνωστά «μαύρα» γραπτά του Καρυωτάκη, καθώς κι ευχαριστίες του τραγουδιστή στους άμεσους συντελεστές του δίσκου. Όσο για τις ερμηνείες του, υπεράνω κριτικής...


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Κουρσάρος

(Λάκη Παπαδόπουλου-Π. Μάτεση)

2. Πρώτη Μαΐου

(Μάνου Λοϊζου)

3. Θα φύγεις μοναχή

(Λ. Παπαδόπουλου-Π. Μάτεση)

4. Τσιφτετέλι αυτόνομον

(Γ. Ζουγανέλη-Κλήμη Σταχτόπουλου)

5. Χαράματα Ομόνοια

(Μ. Λοϊζου-Μ. Ρασούλη)

6. Στέλλα

(Γ. Ζουγανέλη-Γ. Οικονομέα)

7. Σεμπάστιαν

(Steve Harley-Ελληνική απόδοση Σάκη Μπουλά)

8. Ο τρελός

(Γ. Ζουγανέλη-Γ. Οικονομέα)

9. Σ' ακολουθώ

(Μάνου Λοϊζου)

10. Πρέβεζα

(Γιάννη Γλέζου-Κ. Καρυωτάκη)

11. Φοβάμαι

(Γ. Ζουγανέλη-Α. Πανταζή)


ΕΛΕΝΗ ΔΗΜΟΥ:

«ΕΧΩ ΦΙΛΟΥΣ» (MINOS MSM 438)

Ο πρώτος δίσκος μιας τραγουδίστριας που με την ιδιαίτερη φωνή και τις ερμηνείες της κέρδισε δικαίως μια θέση στην πρώτη γραμμή του ελληνικού τραγουδιού, ασχέτως αν τα τελευταία χρόνια έχει «οπισθοχωρήσει» λίγο. Η αξία της είναι δεδομένη κι αναμφισβήτητη, όπως και το γεγονός ότι έχει αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη της στο χώρο της ελληνικής μουσικής...
Η Ελένη Δήμου (Γκικοδήμου το πραγματικό της επώνυμο) έγινε ευρύτερα γνωστή όταν τον Σεπτέμβριο του 1981 κέρδισε το πρώτο βραβείο στο (παρηκμασμένο πάντως) Φεστιβάλ Τραγουδιού της Θεσσαλονίκης με το «Μια αγάπη σαν κι αυτή» της Σάσας Μανέττα, το οποίο συμπεριλαμβάνεται και στον δίσκο που εξετάζουμε, ο οποίος κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1982. Νωρίτερα, τον Μάρτιο του 1980 η τραγουδίστρια είχε πάρει μέρος σε εκδήλωση του Γ' προγράμματος της ραδιοφωνίας για την παρουσίαση νέων συνθετών όπου είχε ερμηνεύσει ένα έργο του Δημήτρη Λέκκα, ενώ το καλοκαίρι του 1981 συμμετείχε στις συναυλίες του Μάνου Λοΐζου στο εξωτερικό.

Η πρώτη της δισκογραφική δουλειά συνέπεσε με την αντίστοιχη δύο άλλων νέων ερμηνευτών που τότε «ξεπετάχτηκαν» μέσα από την ίδια εταιρεία: Του Μανόλη Λιδάκη και της Μελίνας Τανάγρη. Μάλιστα, με τον πρώτο λίγους μήνες μετά η Δήμου συμμετείχε στο δίσκο του Τάκη Μπουγά «Μίλα μου απλά» με στίχους του Αντώνη Ανδρικάκη.

Το «Έχω φίλους» είναι ένας δίσκος που οριοθετεί το στυλ τραγουδιού της ερμηνεύτριας, το οποίο θα διατηρήσει στα επόμενα χρόνια της καριέρας της. Με την ιδιαίτερη φωνή της θα χαράξει τη δική της ξεχωριστή πορεία και θ’ αγαπηθεί από το κοινό, γνωρίζοντας μεγάλη αποδοχή. Εκτός από το ομώνυμο τραγούδι, ακούστηκε πολύ και το «Θέλω ναρθώ μα φοβάμαι» του Αντώνη Βαρδή σε στίχους της Ντίνας Μαρκοπούλου, πρώτης συζύγου του Γιάννη Πάριου. Βεβαίως, το 1994 ο ίδιος ο τραγουδιστής μέσα από το δίσκο «Βίος ερωτικός» αποκαλύπτει ότι εκείνος έγραψε τους στίχους κι απλώς μπήκε το όνομα της τότε γυναίκας του!


Επίσης, στο «Έχω φίλους» η Ελένη Δήμου τραγουδά σε δεύτερη εκτέλεση το «Ανθρωπάκι» του Γιώργου Ζαμπέτα που είχε ερμηνεύσει πρώτη η συνονόματή της Ελένη Ροδά το 1972. Ακόμη, η τραγουδίστρια μας εκπλήσσει ευχάριστα ερμηνεύοντας το ωραίο ζεϊμπέκικο «Πάρε με ήλιε» και το τσιφτετέλι «Γύρισα να βρω τη φωτιά», ρυθμούς που έκτοτε έλειψαν από το ρεπερτόριό της.

Δυστυχώς, στο οπισθόφυλλο του δίσκου δεν υπάρχει καμία πληροφορία για τον παραγωγό, τον ηχολήπτη και γενικότερα τους ανθρώπους που δούλεψαν γι’ αυτόν, πέρα από τους ενορχηστρωτές που είναι οι ίδιοι οι συνθέτες των τραγουδιών (εξαίρεση το «Ανθρωπάκι» που ενορχήστρωσε ο Γιάννης Ζουγανέλης και το «Μια αγάπη σαν κι αυτή» που επιμελήθηκε ο Σπύρος Παπαβασιλείου)...


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Έχω φίλους

(Γ. Ζουγανέλη-Γ. Σκούρτη)

2. Δεν θέλω να με σώσεις

(Γ. Ζουγανέλη-Ν. Τσιπουρλιάνου)

3. Πάρε με ήλιε

(Γ. Ζουγανέλη-Ελ. Παξινού)

4. Γύρισα να 'βρω τη φωτιά

(Γ. Ζουγανέλη-Μ. Ελευθερίου)

5. Φωτογραφία

(Αντ. Βαρδή-Σ. Αλιβιζάτου)

6. Ελληνικό

(Γ. Ζουγανέλη-Ελ. Παξινού)

7. Θέλω ναρθώ μα φοβάμαι

(Αντ. Βαρδή-Ντ. Μαρκοπούλου)

8. Αφού δε μ' αγαπάς

(Αντ. Βαρδή-Σ. Αλιβιζάτου)

9. Πως σ' αγαπώ δεν πίστεψες

(Σπ. Παπαβασιλείου-Σ. Μανέττα)

10. Ανθρωπάκι

(Γ. Ζαμπέτα-Διον. Τζεφρώνη)

11. Σ' αγαπώ

(Σπ. Παπαβασιλείου-Σ. Μανέττα)

12. Μια αγάπη σαν κι αυτή

(Σ. Μανέττα)

ΧΑΡΡΥ ΚΛΥΝΝ:


«ΓΙΑ ΔΕΣΙΜΟ» (COLUMBIA 70868)

Ο πρώτος από μια σειρά χρυσών και πλατινένιων δίσκων του κορυφαίου σατιρικού καλλιτέχνη, που έγραψε τη δική του ιστορία στο χώρο. Μπορεί να μην είναι τόσο καλός όσο οι επόμενοι, ωστόσο με αυτόν ο Χάρρυ Κλυνν (Βασίλης Τριανταφυλλίδης) άλλαξε άρδην την κατάσταση στο χώρο της δισκογραφίας και τούτο φαίνεται από το ότι έκτοτε αρκετές εταιρείες προσπάθησαν με παρεμφερείς τρόπους να προωθήσουν ένα ανάλογο στυλ με άλλους κωμικούς, χωρίς ωστόσο να το καταφέρουν. Βεβαίως, είναι κρίμα που εδώ και 15 χρόνια ο Κλυνν έχει σταματήσει να ηχογραφεί δίσκους (εξαίρεση το 1997 με το «Ανάποδα») κι έτσι δεν έχουμε τη δυνατότητα ν' ακούμε όποτε θέλουμε το μοναδικό και καυστικό χιούμορ και τα σχόλιά του για τα τεκταινόμενα στην πατρίδα μας...
Να πούμε ότι ο νυν υποψήφιος δήμαρχος Καλαμαριάς έλειπε για πολλά χρόνια στην Αμερική κι επέστρεψε μετά τη μεταπολίτευση, σε μιαν εποχή που αυτό που προσπάθησε να κάνει στους χώρους όπου εμφανιζόταν ήταν κάτι εντελώς καινούργιο για την αθηναϊκή νύχτα. Με μιμήσεις, χιουμοριστικά σκετς και ανάλογου ύφους τραγούδια στην αρχή ξένισε το κοινό, το οποίο όμως κατάφερε να κερδίσει και μέχρι και τις μέρες μας βρισκόταν μέσα στις πρώτες επιλογές του για μιαν ευχάριστη βραδιά γεμάτη γέλιο, αλλά και προβληματισμό.


Η πρώτη απόπειρά του να παρουσιάσει ουσιαστικά μια θεατρική επιθεώρηση στις 33 στροφές έγινε το 1978 κι αγκαλιάστηκε από τον κόσμο, αφού οι πωλήσεις ξεπέρασαν τις 50.000 αντίτυπα που ήταν τότε το όριο για την απονομή χρυσού δίσκου. Με μουσική του Γιώργου Κριμιζάκη και στίχους και κείμενα του Χάρρυ Κλυνν αλλά και του πρωτοεμφανιζόμενου Κώστα Τριπολίτη, βγήκε μιαν αρκετά καλή δουλειά, που ωστόσο δε μπορεί να συγκριθεί με τις επόμενες που αποτελούν πραγματικά ντοκουμέντα για τη σύγχρονη πολιτική (και όχι μόνο) ιστορία της χώρας μας, δοσμένη από μια διαφορετική σκοπιά.

Στο «Για δέσιμο» συναντάμε την πρώιμη φάση της εξάρτησης του Έλληνα από την τηλεόραση (με το πασίγνωστο «Τελεβιζιόν»), τον συνήθη τρόπο με τον οποίον εκτελεί τα «συζυγικά καθήκοντα» (το αμίμητο «Κούλα - Χαράλαμπε») και φυσικά τον ένα και μοναδικό «Χαράλαμπο Τραμπάκουλα», η παρουσία του οποίου κατά την προσωπική μου άποψη είναι «όλα τα λεφτά» σε κάθε δίσκο του Χάρρυ Κλυνν. Ενώ τους έχω ακούσει όλους δεκάδες φορές, πάντα όταν φτάνει η ώρα του «Τραμπάκουλα» με πιάνουν ασυγκράτητα γέλια κι ας ξέρω πλέον απ' έξω τι θα πει...

Το χαρακτηριστικό αυτού του δίσκου είναι ότι απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά η πολιτική σάτιρα. Εκείνη την εποχή ακόμη τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα για κάτι τέτοιο, αν και από την αμέσως επόμενη δουλειά του δημοφιλούς κωμικού («Δοξάστε με», 1979) ξεκινά η διακωμώδηση της πολιτικής ζωής της χώρας που θα κορυφωθεί τη δεκαετία του '80 και ειδικά προς το τέλος της.

Τα μοναδικά «ψήγματα» πολιτικής σάτιρας που υπάρχουν στο δίσκο που εξετάζουμε, βρίσκονται προς το τέλος του με το σκετς «Να η ευκαιρία», όπου «διαγωνιζόμενος» είναι ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και «κριτική επιτροπή» οι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η αλήθεια είναι ότι οι μιμήσεις δεν είναι ιδιαίτερα πετυχημένες, όμως τα πράγματα βελτιώθηκαν στους επόμενους δίσκους...
Παραγωγός ήταν ο Γιώργος Πετσίλας (πρώτος σύζυγος της Νάνας Μούσχουρη και μέλος του θρυλικού «Τρίο Καντσόνε») και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο και βοηθούς τον Γιάννη Παπαϊωάννου και τον Γιώργο Τζάννες.

Και κάτι τελευταίο: Είναι ο μόνος από τους δίσκους του Χάρρυ Κλυνν στη νυν "MINOS-EMI" που κυκλοφόρησε σε ψηφιακή μορφή, αλλά εδώ και αρκετά χρόνια το εν λόγω CD έχει αποσυρθεί από την αγορά...


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Εισαγωγή (Χ. Κλυνν)

2. Τελεβιζιόν (Γ. Κριμιζάκη)

3. Κούλα - Χαράλαμπε (Χ. Κλυνν)

4. Ώχου χαβαλές (Κ. Τριπολίτη)

5. Το τέρας του Λόχνες (Κ. Τριπολίτη)

6. Ράδιο Μέλπω (Χ. Κλυνν)

7. Μ' αγαπώ (Γ. Κριμιζάκη)

8. Η ηλεκτρούλα (Κ. Τριπολίτη)

9. Ο κύριος Χατζηλάστιχος (Κ. Τριπολίτη)

10. Ποιος (Γ. Κριμιζάκη)

11. Να η ευκαιρία (Χ. Κλυνν)

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ ΚΗΛΑΗΔΟΝΗΣ:

«ΕΙΜΑΙ ΕΝΑΣ ΦΤΩΧΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟΣ ΚΑΟΥΜΠΟΗ» (LYRA 3315)

Πρόκειται για το δίσκο που σημαίνει την ολοκληρωτική στροφή του συνθέτη προς την «αυστηρά προσωπική» ερμηνεία των τραγουδιών του, κάτι που συνεχίζεται και μέχρι τις μέρες μας. Ως τότε, είχε υπογράψει εργασίες που βασίζονταν σε άλλους ερμηνευτές και ιδιαίτερα στον Μανόλη Μητσιά, ο οποίος στα πρώτα χρόνια της καριέρας του είχε ερμηνεύσει τα περισσότερα κομμάτια του Λουκιανού, κυρίως σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.
Η πρώτη απόπειρα του συνθέτη να τραγουδήσει ο ίδιος τις δημιουργίες του έγινε το 1973 με τα περίφημα «Μικροαστικά» και η επιτυχία που αυτά είχαν, τον οδήγησε στο να το επαναλάβει την επόμενη χρονιά με τα «Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας» χωρίς όμως ανάλογη ανταπόκριση.
Και φτάνουμε στον Δεκέμβριο του 1978 που κυκλοφορεί ο δίσκος που εξετάζουμε, με τον Κηλαηδόνη εκτός από τη μουσική να υπογράφει και τους στίχους. Εδώ πλέον ξεφεύγει οριστικά από τα «ελαφρολαϊκοκανταδόρικα» τραγούδια που έγραφε ως τότε και δημιουργεί μελωδίες που θυμίζουν "country".


Στον «Καουμπόη» υπάρχουν ορισμένα από τα πιο γνωστά και διαχρονικά κομμάτια του, όπως το ομότιτλο («Όλοι μου οι φίλοι παντρευτήκανε» για τους μη γνωρίζοντες), το «Κάπου την έχουμε πατήσει» κι επίσης τα «Αθήνα '78» και «Στη Βουλιαγμένη», που δε λείπουν ποτέ από τις συναυλίες του από τότε ως σήμερα.

Ωστόσο, το πιο σπουδαίο τραγούδι του δίσκου δεν το ερμηνεύει ο ίδιος, αλλά η αξέχαστη Βίκυ Μοσχολιού που είχε συνεργαστεί μαζί του το 1970 τραγουδώντας τέσσερα τραγούδια στην «Πόλη μας», που ήταν και η πρώτη δισκογραφική δουλειά του. Πρόκειται για «Τα θερινά σινεμά», που πιστεύω ότι είναι το καλύτερο κομμάτι που έγραψε ποτέ ο συνθέτης. Η μεγάλη τραγουδίστρια το αποδίδει μοναδικά και «στολίζει» το ρεπερτόριό της με άλλο ένα «διαμάντι», το οποίο παραμένει έκτοτε σήμα κατατεθέν στη δισκογραφία του Κηλαηδόνη και το τραγούδησε και ο ίδιος το 1983, στο δίσκο του «Χαμηλή πτήση».

Ο ίδιος έχει επιμεληθεί την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση της ορχήστρας, ενώ η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο ERA με ηχολήπτη τον Νίκο Δεσποτίδη και βοηθό τον Μπάμπη Μπίρη. Παραγωγός ήταν ο Γιώργος Μακράκης.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Αθήνα του '78

2. Κάπου την έχουμε πατήσει

3. Δελτίον ταυτότητος

4. Τα θερινά σινεμά (Βίκυ Μοσχολιού)

5. Κάνει καλό!

6. Το βαλς ποτέ δεν πεθαίνει

7. Είμαι ένας φτωχός και μόνος καουμπόη

8. Όταν η πόλη κοιμάται

9. Στη Βουλιαγμένη

10. Προς νέο συνθέτη

11. Του αντρειωμένου τα άρματα (Βίκυ Μοσχολιού)

(Στίχοι από δημοτικά τραγούδια)



ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΛΙΩΚΑΣ:

«ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟ ΜΟΥ» (MINOS MSM 632)

Το όνομα του Γιάννη Μηλιώκα στη σημερινή γενιά ίσως να μη λέει απολύτως τίποτε, μια και ο Θεσσαλονικιός συνθέτης και τραγουδιστής έχει αποσυρθεί εδώ και πολλά χρόνια από τα φώτα της δημοσιότητας. Ωστόσο για τις ηλικίες των 35-40 ετών σίγουρα λέει πολλά, μια και από τα μέσα της δεκαετίας του '80 μέχρι τις αρχές εκείνης του '90 είχε αρκετές επιτυχίες που συχνά - πυκνά ακούγονται και στις μέρες μας.
Με χιουμοριστική αλλά και σοβαρή διάθεση, έγραψε και τραγούδησε καλά τραγούδια που μας έκαναν να γελάσουμε, αλλά και να προβληματιστούμε. Γενικώς, τον θεωρώ ένα «ψαγμένο» δημιουργό που είχε το δικό του στυλ, πάντα ακούω με ευχάριστα συναισθήματα τους δίσκους του και πιστεύω ότι λείπει από τα σημερινά (τραγικά) μουσικά δρώμενα, αν και δε νομίζω ότι αυτά του ταιριάζουν...

Ο συγκεκριμένος δίσκος γνώρισε και μεγάλη εμπορική επιτυχία, καθώς ξεπέρασε τις 50.000 αντίτυπα κι έγινε χρυσός. Κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1986 και ήταν ο δεύτερος μετά το «Εδώ Θεσσαλονίκη» της προηγούμενης χρονιάς, που είχε κάνει ευρέως γνωστό τον Μηλιώκα με το περίφημο «Ποιμενικό ροκ», το «Α μπε μπα μπλομ», το «Βρήκα δέκτη» και το εκπληκτικό ντουέτο με την Ελένη Βιτάλη «Ευτυχώς ή δυστυχώς».

Από τα εννιά τραγούδια που υπάρχουν στο «Για το καλό μου», τα πέντε έγιναν επιτυχίες: Το εξαιρετικά «ψαγμένο» και «πικρό» ομότιτλο, η «Θεσσαλονίκη» με τα ίδια στοιχεία και τα χιουμοριστικά «Κακοσάλεσι» (διασκευή του "Speedy Gonzalez"), «Αλλού τρως» και «Η Γιούλα και η άλλη». Θυμάμαι ότι τα περισσότερα από αυτά τα τραγουδούσαμε στα διαλείμματα του δημοτικού σχολείου στην πέμπτη τάξη του οποίου πήγαινα τότε, αν και δεν καταλαβαίναμε κάποιες φράσεις όπως το «κι αλλού πας και το δίνεις»...!


Την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας επιμελήθηκε ο Χάρης Ανδρεάδης, την παραγωγή έκανε ο Ηλίας Μπενέτος και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο "Sigma Sound" από τον Γιάννη Σκιαδά.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Για το καλό μου

2. Τακτοποιημένη

3. Κακοσάλεσι (B. Kaye, D. Hill, E. Lee, διασκευή Γ. Μηλιώκα)

4. Αλλού τρως

5. Και τώρα τι να κάνω

6. Δι' ευχών

7. Θεσσαλονίκη

8. Η Γιούλα και η άλλη

9. Ο γιος μου



ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ


«50 ΧΡΟΝΙΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ» (MINOS)

Μέσα στο κλίμα της μεταπολίτευσης και της κυριαρχίας του πολιτικού τραγουδιού, ο Γιώργος Νταλάρας τον Οκτώβριο του 1975 επιχειρεί να στρέψει την προσοχή του κοινού σ' ένα είδος που για χρόνια βρισκόταν στην αφάνεια και είχε περιφρονηθεί από πολλούς για τη θεματολογία του: Το ρεμπέτικο, το οποίο έκτοτε έγινε "μόδα" και ακριβώς γι' αυτό δεν επέτρεψε στον τραγουδιστή να συνεχίσει σε ανάλογους δρόμους και να ηχογραφήσει επιπλέον σχετικό υλικό, με εξαίρεση τα "Ρεμπέτικα της κατοχής" το 1980.

Η επιτυχία είναι πρωτοφανής για εκείνη την περίοδο, αφού ο διπλός δίσκος ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 300.000 αντίτυπα αποδεικνύοντας ότι ο κόσμος είχε κουραστεί από τα πομπώδη "εμβατήρια" που γράφονταν κατά κόρον τότε από τους περισσότερους συνθέτες και θέλησε να γυρίσει πίσω και να ξαναθυμηθεί ή ν' ανακαλύψει ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής παράδοσης.

Ο ίδιος ο Νταλάρας κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες ώστε να πείσει την εταιρεία να εκδώσει το δίσκο, μια και οι υπεύθυνοί της αντιμετώπιζαν με αδιαφορία αυτά τα τραγούδια και ίσως φοβούνταν ότι η "αλλαγή πλεύσης" του τραγουδιστή θα στοίχιζε στον εμπορικό τομέα. Ας μη ξεχνάμε ότι τότε εκείνος είχε συνδεθεί σχεδόν αποκλειστικά με τον Σταύρο Κουγιουμτζή και κατά δεύτερο λόγο με τον Μάνο Λοϊζο και τον Απόστολο Καλδάρα που είχε περάσει στο "έντεχνο", οπότε ήταν ρίσκο η επιλογή να τραγουδήσει ένα είδος που θεωρούταν ξεχασμένο και "περιθωριακό".

Εν τέλει, τίποτε από όλα αυτά δεν ίσχυσε. Λίγο πριν την κυκλοφορία του δίσκου, βγήκαν στην αγορά αντίστοιχοι με τα ίδια τραγούδια ερμηνευμένα από τους "πρώτους διδάξαντες" σε αυθεντικές εκτελέσεις. Αυτό λίγο έλειψε να τινάξει τα πάντα στον αέρα, αφού ο Νταλάρας απογοητεύτηκε και προς στιγμή σκέφτηκε ν' αναβάλλει την έκδοση για είκοσι χρόνια, όπως είχε πει τότε στον ερευνητή και μελετητή του ρεμπέτικου τραγουδιού Κώστα Χατζηδουλή. Τούτο βεβαίως δεν έγινε ποτέ και ο συγκεκριμένος δίσκος έχει πλέον τη δική του ξεχωριστή θέση στο πάνθεον της ελληνικής δισκογραφίας.


Η ερμηνεία του τραγουδιστή είναι εξαιρετική και στα 25 "διαμάντια" της μουσικής μας, την ενορχηστρωτική επιμέλεια των οποίων είχε ο ίδιος συμβάλλοντας τα μέγιστα στο ν' αποκτήσουν μια νέα ταυτότητα και ν’ ακούγονται ως σύγχρονα. Σε καμία περίπτωση δε θυμίζουν ούτε στο ελάχιστο τις πρώτες εκτελέσεις κι αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα του δίσκου. Η ορχήστρα αποτελείται από σπουδαίους μουσικούς, όπως μεταξύ άλλων οι Χρήστος Νικολόπουλος, Θανάσης Πολυκανδριώτης και οι Δομένικος και Στέλιος Βαμβακάρης στα μπουζούκια, ο Τίτος Καλλίρης και ο Μάριος Κώστογλου στις κιθάρες, ο Τάκης Σούκας στο σαντούρι, ο Θόδωρος Δερβενιώτης και ο Πάνος Ιατρού στους μπαγλαμάδες κ.α. Δεύτερες φωνές κάνουν οι Χάρις Αλεξίου και Πάνος Λαμπρόπουλος.

Να πούμε εδώ ότι για τον εν λόγω δίσκο ηχογραφήθηκαν κι άλλα δύο τραγούδια, που ωστόσο λόγω χώρου δε συμπεριλήφθηκαν: Το "Ότι κι αν πω δεν σε ξεχνώ" του Βασίλη Τσιτσάνη και "Τα νέα της Αλεξάνδρας" του Κώστα Γιαννίδη, τα οποία όμως βρήκαν τη θέση τους στο "Μουσικό κουτί" του Γιώργου Νταλάρα με τα 9 που κυκλοφόρησε το 1997, προσθέτοντας άλλες δύο σπουδαίες ερμηνείες στο ενεργητικό του καλλιτέχνη...

Ακόμη, να συμπληρώσουμε ότι στο δίσκο συναντάμε κι ένα τραγούδι που γράφτηκε το 1973 (δηλαδή δυο χρόνια πριν την κυκλοφορία του), το "Ανεμόσκαλα θα δέσω" του Στέλιου Βαμβακάρη σε στίχους του Δημήτρη Γκούτη, ενώ ο γιος του Μάρκου διασκεύασε το "Σαν σουρώνω" που ως "αδέσποτο" είχε ξεχαστεί μέσα στα χρόνια.

Το εσώφυλλο του δίσκου είναι αρκετά "πλούσιο", καθώς υπάρχει ειδικό ένθετο με σημείωμα του Γιώργου Νταλάρα για τους λόγους που τον οδήγησαν στο να τραγουδήσει τα ρεμπέτικα, αναλυτική ιστορία του κάθε τραγουδιού με αναφορά στους πρώτους ερμηνευτές, καθώς και φωτογραφίες μερικών από τις μεγαλύτερες μορφές της λαϊκής και ρεμπέτικης μουσικής μας.

Η παραγωγή ανήκει στον Αχιλλέα Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia με ηχολήπτη τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και βοηθούς τους Μίμη Καννή και Γιώργο Τζάννες.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Γλυκοχαράζουν τα βουνά (Β. Τσιτσάνη)

2. Τι σου λέει η μάνα σου (Κ. Σκαρβέλη)

3. Του Βοτανικού ο μάγκας (Γρ. Μπιθικώτση-Λ. Τσώλη)

4. Θα κάνω ντου βρε πονηρή (Β. Τσιτσάνη)

5. Όλοι οι ρεμπέτες (Μ. Βαμβακάρη)

6. Το γράμμα (Γ. Ζαμπέτα-Γ. Μητσάκη)

7. Για την απονιά σου (Ν. Γούναρη-Ρ. Τάλμα)

8. Το χρήμα δεν το λογαριάζω (Μ. Χιώτη)

9. Ένας αλήτης πέθανε (Κ. Καπλάνη-Κ. Μάνεση)

10. Άλλα μου λεν τα μάτια σου (Θ. Δερβενιώτη-Κ. Μάνεση)

11. Τι τραβάω (Γρ. Μπιθικώτση)

12. Μπρος στο ρημαγμένο σπίτι (Β. Τσιτσάνη)

13. Ήρθε ο χειμώνας (Η παλτουδιά) (Π. Τούντα-Κ. Κοφινιώτη)

14. Ο Μανόλης (Κ. Νούρου-Ι. Δραγάτση)

15. Γιοβάν Τσαούς (Γ. Εϊζηρίδη)

16. Όμορφη Πειραιώτισσα (Κ. Καπλάνη)

17. Τα παιδιά της γειτονιάς σου (Σαν σουρώνω) (Διασκευή Στ. Βαμβακάρη)

18. Παραπονιάρικό μου (Απ. Χατζηχρήστου)

19. Πέφτεις σε λάθη (Β. Τσιτσάνη)

20. Ο Κάβουρας (Μ. Βαμβακάρη)

21. Ανεμόσκαλα θα δέσω (Στ. Βαμβακάρη-Δ. Γκούτη)

22. Το Βαρβάκειο (Πρ. Τσαουσάκη-Σ. Τσιλιβερδή)

23. Για σένα μαυρομάτα μου (Μ. Βαμβακάρη)

24. Το σχολείο (Γ. Μουφλουζέλη)

25. Ο Πίκινος (Κ. Ρούκουνα)



ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΚΟΜΠΑΝΙΑ

«ΘΥΜΗΣΟΥ ΘΕΙΕ ΤΑΚΗ» (MINOS)

Στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στις αρχές εκείνης του '80 το πολιτικό τραγούδι είχε πάψει πλέον να εκφράζει το μεγαλύτερο κομμάτι του λαού μας, αφού ο ρόλος που κλήθηκε να παίξει μετά την πτώση της δικτατορίας και τα πρώτα βήματα της νεοσύστατης δημοκρατίας είχε ολοκληρωθεί. Από εκεί και πέρα, ο Έλληνας θέλησε να ξεδώσει, να γλεντήσει και να ξεχάσει τα δύσκολα χρόνια που πέρασε. Τι καλύτερο "φάρμακο" λοιπόν από τα παλιά λαϊκά τραγούδια, τα οποία την εποχή εκείνη άρχισαν να παίρνουν ξανά τη θέση τους στα πικάπ, στα κασετόφωνα και στις καρδιές όλων

Στο πλαίσιο αυτό, άρχισαν να δημιουργούνται διάφορες κομπανίες που συνέβαλαν τα μέγιστα στην "αποκατάσταση" του είδους. Μία από τούτες (και κατά τη γνώμη μου η καλύτερη) ήταν και η Αθηναϊκή, η οποία από τότε και μέχρι σήμερα παραμένει στις επάλξεις και υπερασπίζεται το καθαρό και αγνό λαϊκό τραγούδι. Είναι η μόνη που δεν επηρεάστηκε από τη δίνη του χρόνου και συνεχίζει το έργο της, αφού οι υπόλοιπες αργά ή γρήγορα διαλύθηκαν.

"Ψυχή" αυτής της κομπανίας ήταν και παραμένουν οι Δημήτρης Χατζηδιάκος (μπουζούκι-τραγούδι), Χρήστος Κανελλόπουλος (μπαγλαμάς-τραγούδι), Γιώργος Νικολέρης (μπουζούκι) και Νίκος Δούκας (κιθάρα), ενώ οι μοναδικές αλλαγές εντοπίζονται στις γυναικείες φωνές: Ξεκίνησε μόνη η Σοφία Εμφιετζή, λίγο αργότερα προστέθηκε η Βούλα Καραχάλιου κάνοντας "δίδυμο" μαζί της για κάποια χρόνια (καταπληκτικές λαϊκές φωνές και οι δυο) και μετά την αποχώρηση αμφοτέρων, τη θέση τους πήρε η πολύ καλή τραγουδίστρια Ελένη Φιδάκη που εξακολουθεί και σήμερα να βρίσκεται στην "ομάδα".

Αυτός ο δίσκος που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 1982 είναι ο πρώτος που ηχογράφησε η Αθηναϊκή κομπανία με επανεκτελέσεις παλιών λαϊκών τραγουδιών, μια και ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1984 το "Χόρεψέ το θείε Τάκη" που περιλάμβανε λιγότερο γνωστά κομμάτια του είδους. Να πούμε ότι η πρώτη της δισκογραφική δουλειά είχε κυκλοφορήσει τα Χριστούγεννα του 1981 με τίτλο "Αγαπητέ μου θείε Τάκη", με μουσική και στίχους του Δημήτρη Χατζηδιάκου (θ' αναφερθούμε στο μέλλον σ' αυτήν μέσα από τη στήλη).

Στο δίσκο που εξετάζουμε, υπάρχουν 15 αρκετά έως πολύ γνωστά λαϊκά τραγούδια που καλύπτουν μια περίοδο από τη δεκαετία του '30 ως εκείνη του '60, όπως αναφέρεται και στο εξώφυλλο. Η ενορχήστρωση και η ερμηνεία τους ναι μεν έχουν κάτι από τα παλιά, ωστόσο ακούγονται τόσο "φρέσκα" και "ζωντανά" σαν να είχαν γραφτεί την περίοδο που κυκλοφόρησαν. Οι τραγουδιστές της κομπανίας δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους (εξαιρετική η Καραχάλιου στα "Αργοσβήνεις μόνη" και "Σεράχ" και η Εμφιετζή στη "Γκιουλμπαχάρ" χωρίς να υστερούν οι υπόλοιπες ερμηνείες) και δημιουργούν έναν υπέροχο δίσκο, που είχε και σημαντική εμπορική επιτυχία.

Ωστόσο, η καλύτερη στιγμή -κατά την γνώμη μου- είναι "Το κουρασμένο βήμα σου" που αποτελεί μέχρι τις μέρες μας σήμα κατατεθέν της Αθηναϊκής κομπανίας και ακούγεται σε κάθε της εμφάνιση. Συν τοις άλλοις, αποτελεί και μεγάλη προσωπική μου αδυναμία από την πρώτη στιγμή που το άκουσα σε ηλικία πέντε ετών και το θεωρώ ένα από τα καλύτερα ζεϊμπέκικα που γράφτηκαν ποτέ. Γενικότερα, πρόκειται για έναν εξαιρετικό δίσκο που αξίζει να υπάρχει σε κάθε δισκοθήκη που σέβεται τον εαυτό της.

Η παραγωγή ανήκει στον Ηλία Μπενέτο και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο της Columbia από τον Γιάννη Σκιαδά, ενώ την ενορχήστρωση και τη διεύθυνση ορχήστρας επιμελήθηκαν τα ίδια τα μέλη της κομπανίας.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Το κουρασμένο βήμα σου (Μπ. Μπακάλη-Κ. Βίρβου)

2. Αργοσβήνεις μόνη (Ο έρωτας) (Β. Τσιτσάνη

3. Ντροπιασμένος στη ζωή (Β. Τσιτσάνη)

4. Γκιουλμπαχάρ (Β. Τσιτσάνη)

5. Γραμμόφωνα

6. Μικρός αρραβωνιάστηκα (Μ. Βαμβακάρη)

7. Ήσουνα τι ήσουνα

8. Γιατί θες να φύγεις (Στρ. Ατταλίδη-Κ. Βίρβου)

9. Άμα θες να φύγεις (Απ. Καλδάρα-Γ. Σαμολαδά)

10. Τα νέα της Αλεξάνδρας (Το τάβλι) (Κ. Γιαννίδη)

11. Σεράχ (Β. Τσιτσάνη)

12. Δεν με πονάς (Π. Γαβαλά-Αν. Κουλούρη)

13. Το 'πες και το 'κανες (Στ. Μακρυδάκη-Δ. Γκούτη)

14. Φύγε κι άσε με (Θ. Δερβενιώτη-Κ. Βίρβου)

15. Σήκω χόρεψε κουκλί μου (Στ. Καζαντζίδη)




ΧΑΡΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ :

«ΤΑ ΤΣΙΛΙΚΑ» (MINOS)

Με αυτό τον διπλό δίσκο η μεγαλύτερη τραγουδίστρια των τελευταίων 35 χρόνων κλείνει τον πρώτο κύκλο της καριέρας της. Κι αυτό το λέμε γιατί στο ξεκίνημά της στη δισκογραφία ηχογράφησε πολλά παλιά λαϊκά τραγούδια, τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες και την καθιέρωσαν ("Δημητρούλα μου", "Η γκαρσόνα", "Μανταλιώ" κ.α.). Με τα "Τσίλικα" λοιπόν ολοκληρώνει αυτή την περίοδο των επανεκτελέσεων, αφού από τον Απρίλιο του 1983 που κυκλοφόρησε ο δίσκος μέχρι και σήμερα δεν παρουσίασε ξανά στο βινύλιο ή σε cd τέτοιου είδους κομμάτια.


Εδώ συναντάμε τραγούδια που καλύπτουν τη χρονική περίοδο από τη δεκαετία του 1920 μέχρι και το 1949 με μιαν Αλεξίου να τα αποδίδει μοναδικά και με μεγάλο κέφι, όπως φαίνεται από ορισμένα χαρακτηριστικά επιφωνήματά της σε δυο-τρία από αυτά. Βαδίζοντας στα χνάρια της Ρόζας Εσκενάζυ, της Ρίτας Αμπατζή και των άλλων μεγάλων λαϊκών φωνών που υπήρχαν στις αρχές του 20ού αιώνα, τραγουδά με το δικό της τρόπο αυτούς τους ξεχωριστούς μουσικούς θησαυρούς του τόπου μας και μεταφέρει νοερά τον ακροατή σε μιαν άλλη, όμορφη και γλεντζέδικη εποχή. Κοινό χαρακτηριστικό των τραγουδιών είναι ότι όλα σχετίζονται με τη Μικρά Ασία, ανεξάντλητη πηγή μουσικών αριστουργημάτων στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα.
Αν κι έξι ετών τη χρονιά που βγήκαν οι δίσκοι αυτοί, θυμάμαι πολύ έντονα ότι τους αγοράσαμε μόλις κυκλοφόρησαν και ολόκληρο το καλοκαίρι του '83 τους έβαζα και τους ξανάβαζα στο πικάπ-βαλιτσάκι που είχαμε, σε σημείο που εκνεύριζα τους γονείς μου αλλά και όσους παραθέριζαν μαζί μας. Παρά την "ταλαιπωρία" που υπέστησαν από το συχνό παίξιμο, αμφότεροι εξακολουθούν να βρίσκονται σε άριστη κατάσταση και συνεχίζουν μέχρι τώρα να μου προσφέρουν τις εκπληκτικές ερμηνείες της Χαρούλας μέσα από τα αυλάκια τους.

Τα τραγούδια που ακούστηκαν περισσότερο εκείνη την εποχή ήταν το "Αμάν Κατερίνα μου", το υπέροχο λαϊκό βαλς "Ας μη ξημέρωνε ποτέ" και φυσικά ο θρυλικός "Μπαρμπαγιαννακάκης" που η Αλεξίου φροντίζει να θυμίζει στο κοινό της στα εκάστοτε προγράμματά

της. Ακόμη έχω μέσα στα αυτιά μου τη συγκλονιστική της ερμηνεία σ' αυτό το τραγούδι στη συναυλία της στο "Αλεξάνδρειο Μέλαθρο" της Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του 1996.

Να προσθέσουμε ότι το "Θα μεθώ και θα τα σπάω" είχε τραγουδήσει το 1975 και η Λίτσα Διαμάντη στο δίσκο της "Τα τσαχπίνικα" με ελαφρά παραλλαγμένους τους στίχους από τον Γ. Χατζή, σε μουσική διασκευή του Βασίλη Βασιλειάδη και με τίτλο "Θεσσαλονικιέ τσαχπίνη". Επίσης, το "Έμαθα πως είσαι μάγκας" είχε γίνει ευρέως γνωστό από τον αξέχαστο Χρηστάκη στη δεκαετία του '60.

Στο εσώφυλλο των "Τσίλικων" (τίτλος που δόθηκε από μιαν ιδέα του Λευτέρη Παπαδόπουλου) υπάρχουν δύο φωτογραφικά πορτραίτα της Αλεξίου, καθώς και ξεχωριστό δισέλιδο ένθετο με τους στίχους των τραγουδιών και την ιστορία τους, τα βιογραφικά και φωτογραφίες όλων των συνθετών, καθώς και σημείωμα του υπεύθυνου του "Κέντρου έρευνας και μελέτης των ρεμπέτικων τραγουδιών" Παναγιώτη Κουνάδη.

Η ενορχήστρωση ανήκει στον Χρήστο Νικολόπουλο, η παραγωγή στον Αχιλλέα Θεοφίλου (τότε σύζυγο της τραγουδίστριας) και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της Columbia, με ηχολήπτες τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και τον Μίμη Καννή. Δεύτερες φωνές κάνουν ο Γιώργος Σαρρής (αδελφός της Αλεξίου), ο Θόδωρος Παπαδόπουλος και ο Αγάθωνας Ιακωβίδης, ο οποίος συμμετέχει στο "Αερόπλανο θα πάρω".


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Μπαρμπαγιαννακάκης (Παραδοσιακό)

2. Καμωματού (Ι. Δραγάτση)

3. Αερόπλανο θα πάρω (Π. Τούντα)

4. Έμαθα πως είσαι μάγκας (Παραδοσιακό)

5. Σε γελάσανε (Κ. Σκαρβέλη)

6. Μη μου χαλάς τα γούστα μου (Παραδοσιακό)

7. Αμάν Κατερίνα μου (Π. Τούντα)

8. Ας μη ξημέρωνε ποτέ (Απ. Χατζηχρήστου-Κ. Μάνεση)

9. Της το βγάλανε (Β. Παπάζογλου)

10. Λιλή η σκανταλιάρα (Π. Τούντα)

11. Μόρτισσα της Κοκκινιάς (Κ. Καρίπη)

12. Τηλεγράφημα στην Κάρμεν (Π. Τούντα)

13. Γιαλέλι (Παραδοσιακό)

14. Γλυκοβραδιάζει (Απ. Χατζηχρήστου)

15. Μη μου λες πως δεν πονάω (Κ. Σκαρβέλη)

16. Δυο μάγκες μεσ' στη φυλακή (Κ. Τζόβενου)

17. Μάγκικο (Κ. Καρίπη)

18. Μ' έμπλεξε ένας μόρτης (Π. Τούντα)

19. Μπουρνοβαλιός μανές (Παραδοσιακό)

20. Θα μεθώ και θα τα σπάω (Ι. Δραγάτση)

21. Κρασοπίνω (Γρ. Ασίκη)

22. Ναζιάρα μου (Π. Τούντα)

23. Πες το ναι (Κ. Σκαρβέλη)

24. Παγκρατιώτισσα (Π. Τούντα)

25. Ο μάγκας (Παραδοσιακό)



ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ


«ΡΙΖΙΤΙΚΑ» (COLUMBIA SCXG 69)

Ο δίσκος που έκανε γνωστό σε όλη την Ελλάδα έναν από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές που έβγαλε ποτέ αυτός ο τόπος: Τον Νίκο Ξυλούρη, τον οποίο μέχρι τότε γνώριζε μόνον η Κρήτη ή εκείνοι που άκουγαν τέτοιου είδους τραγούδια. Με τα «Ριζίτικα» που κυκλοφόρησαν τον Σεπτέμβριο του 1971, ο Ανωγειανός λυράρης κατέκτησε την πανελλήνια αναγνωρισιμότητα κι αναγορεύτηκε ως ο κύριος εκφραστής των συναισθημάτων του λαού μας στα δύσκολα και σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας.


Όπως κάθε δίσκος, έτσι κι αυτός έχει την ιστορία του. Την ιδέα έριξε ο τότε διευθυντής της "Columbia" Τάκης Β. Λαμπρόπουλος, όταν κάποια στιγμή βρέθηκε στην Κρήτη μαζί με τον Ξυλούρη, άκουσε αυτά τα τραγούδια κι ενθουσιάστηκε. Ο ίδιος ο ερμηνευτής πρότεινε αμέσως τον Γιάννη Μαρκόπουλο ως μουσικό επιμελητή τούτης της δουλειάς, μόνο που υπήρχε ένα πρόβλημα: Ο συνθέτης είχε συμβόλαιο συνεργασίας με την «Ελλαδίσκ-Philips» και ο τραγουδιστής με την "Columbia". Τελικά, βρέθηκε η εξής φόρμουλα: Στο τέλος του 1970 ο Ξυλούρης θα συμμετείχε στο «Χρονικό» του Μαρκόπουλου με ειδική παραχώρηση της εταιρείας του και τον όρο ότι κάτι αντίστοιχο θα συνέβαινε και με το συνθέτη στα «Ριζίτικα».

Και πάλι όμως υπήρξαν εμπόδια. Αυτή τη φορά είχαν να κάνουν με τη λογοκρισία της εποχής, αφού οι «φωστήρες» της επιτροπής θεώρησαν ότι τα περισσότερα από τα ριζίτικα κρύβουν πολιτικά και «αντιστασιακά» μηνύματα. Χρειάστηκε η προσωπική παρέμβαση του Λαμπρόπουλου ούτως ώστε να πειστούν ότι πρόκειται για τραγούδια που γράφτηκαν και τραγουδήθηκαν πριν από εκατοντάδες χρόνια και να δώσουν την άδεια να περάσουν στη δισκογραφία.


Με τα πολλά, τον Μάιο του 1971 ξεκίνησε η ηχογράφηση των ριζίτικων τραγουδιών της Κρήτης, ερμηνευμένα συγκλονιστικά από έναν άνθρωπο που τα είχε μέσα στο αίμα του και τα τραγουδούσε από μικρό παιδί. Πιστεύω ότι κανένας άλλος τραγουδιστής - ακόμα και Κρητικός - δε θα μπορούσε να τα πει καλύτερα από τον Ξυλούρη, ο οποίος σ' αυτό το έργο δίνει πραγματικό ρεσιτάλ και η ερμηνεία του πρέπει ν' αποτελεί παράδειγμα για όλους όσοι ενδιαφέρονται για το παραδοσιακό τραγούδι. Η πιο μεγάλη απόδειξη για την αξία αυτής της δουλειάς είναι το ότι τον Μάρτιο του 1976 η γαλλική Ακαδημία "Charles Cross" βράβευσε τα «Ριζίτικα» στον τομέα της διεθνούς λαϊκής μουσικής, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά για ελληνικό δίσκο...!


Σήμα κατατεθέν του έγινε και παραμένει ακόμη το περίφημο «Πότε θα κάνει ξαστεριά», το οποίο συνδέθηκε άρρηκτα με τον αγώνα εναντίον της δικτατορίας κι αναγορεύθηκε σε σύμβολό του. Δεν είναι τυχαίο ότι το τραγουδούσαν συνεχώς οι φοιτητές την εποχή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αλλά και ο ίδιος ο Ξυλούρης μαζί τους τη μοιραία βραδιά της 17ης Νοεμβρίου 1973. Όπως μπορείτε να καταλάβετε, ήδη από τότε ο τραγουδιστής είχε μπει στη «μαύρη λίστα» του κράτους από την οποία δε βγήκε παρά μόνο μετά τον πρόωρο θάνατό του τον Φεβρουάριο του 1980...


Επίσης, έγιναν πασίγνωστα και τραγουδήθηκαν πολύ τα «Αγρίμια κι αγριμάκια μου», «Ο Διγενής», «Κόσμε χρυσέ», «Μάνα κι αν έλθουν οι φίλοι μου», αλλά γενικότερα όλα τα τραγούδια σε μεγάλο βαθμό πέρασαν στο ευρύ κοινό και βγήκαν από τα όρια της Κρήτης που βρίσκονταν ως τότε.


Ο δίσκος κυκλοφόρησε μ' ένα ιδιαίτερα πλούσιο ένθετο σε κίτρινο φόντο, το οποίο περιλαμβάνει φωτογραφίες και βιογραφικά συνθέτη κι ερμηνευτή σε ελληνικά κι αγγλικά, σημειώσεις του Γιάννη Μαρκόπουλου κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων που έγιναν από το Μάιο μέχρι τον Ιούλιο του 1971 και μια καταπληκτική τοιχογραφία από τη Μονή Κουτλουμουσίου στο Άγιον Όρος. Επίσης, στην τελευταία σελίδα του ενθέτου υπάρχουν αναλυτικά τα ονόματα των μουσικών που συνέβαλαν στο να γίνει αυτή η εξαιρετική δουλειά.


Η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" από τους Γιώργο Κωνσταντόπουλο και Στέλιο Γιαννακόπουλο, το πανέμορφο έργο του εξωφύλλου ανήκει στον Γ. Δερπαπά, ενώ μαζί με τον Νίκο Ξυλούρη τραγουδά «χορωδία από 30 λαϊκές φωνές», όπως σημειώνεται στο εσώφυλλο.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Πότε θα κάνει ξαστεριά

2. Ίντα 'χετε γυρού-γυρού

3. Αγρίμια κι αγριμάκια μου

4. Μάνα κι αν έρθουν οι φίλοι μου

5. Χορός του Σήφακα (ορχηστρικό)

6. Από την άκρη των ακριώ

7. Κόσμε χρυσέ

8. Σε ψηλό βουνό (Ο αητός)

9. Ο Διγενής

10. Τον πλούσιο Γιώργη ηύρυκα

11. Μαδάρα (ορχηστρικό)



ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΧΑΛΑΡΗΣ - ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ

«ΔΡΟΣΟΥΛΙΤΕΣ» (COLUMBIA 70181)

Ένας εξαιρετικός δίσκος από κάθε άποψη, που μπορεί να μην έκανε ιδιαίτερη αίσθηση το 1975 που κυκλοφόρησε και μέχρι και σήμερα να παραμένει στα «μετόπισθεν», ωστόσο όσοι αγαπούν το καλό ελληνικό τραγούδι αξίζει να τον έχουν στη δισκοθήκη τους. Πιστεύω ότι πρόκειται για την καλύτερη στιχουργική δουλειά του σπουδαίου ποιητή Νίκου Γκάτσου, που βασισμένος στις «παιδαιμένες» μελωδίες του Χριστόδουλου Χάλαρη έγραψε στίχους χρησιμοποιώντας λέξεις ξεχασμένες στα βάθη των αιώνων, που παραπέμπουν στα βυζαντινά και μεταγενέστερα χρόνια (π.χ. «ριζιμιά», «λυκοποριά», «σινί», «φουμιά», «λογάρι» κ.α.).


Ο συνθέτης σ' αυτό το δίσκο συνεχίζει την «περιπλάνησή» του στους χώρους της βυζαντινής και παραδοσιακής μουσικής, όπως είχε κάνει με τις δύο πρώτες δισκογραφικές δουλειές του («Τροπικός της Παρθένου» το 1973 και «Ακολουθία» το 1974) και παρουσιάζει δέκα εξαιρετικά κομμάτια. Κυρίαρχο ρόλο παίζουν παραδοσιακά όργανα, όπως η λύρα (ποντιακή και μεγάλυρα), το σαντούρι, το κανονάκι κ.τ.λ, ενώ η ενορχήστρωση είναι υποδειγματική.


Και πάμε στους ερμηνευτές: Η Δήμητρα Γαλάνη πιστοποιεί για ακόμη μια φορά ότι είναι μια τραγουδίστρια που μπορεί να πει τα πάντα και είναι εντελώς άτοπο να τυποποιείται σε συγκεκριμένα είδη. Ήδη είχε συνεργαστεί με το συνθέτη στην «Ακολουθία» και στα «Παιδικά», οπότε είχε μπει στο πνεύμα του και αποδίδει εξαιρετικά τα πέντε τραγούδια που της αναλογούν.
Από την άλλη, ο αείμνηστος ερμηνευτής ποντιακών τραγουδιών Χρύσανθος βρίσκεται σε γενικές γραμμές «στο στοιχείο του», καθώς οι μελωδίες μοιάζουν αρκετά με το είδος που υπηρέτησε για πολλά χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι δεν «τρελαίνομαι» καθόλου γι' αυτό και για εκείνους που ασχολούνται μαζί του, αναγνωρίζω όμως ότι είναι τραγούδι ψυχής, καρδιάς και λεβεντιάς. Αυτά τα στοιχεία υπάρχουν στη μοναδική φωνή του Χρύσανθου, αν και σε ορισμένα σημεία των κομματιών που ερμηνεύει σε τούτο το δίσκο δυσκολεύομαι να καταλάβω κάποιες λέξεις, λόγω των λαρυγγισμών του.


Να σημειώσουμε ότι εδώ και λίγο καιρό, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 χρόνων από την πρώτη έκδοση των «Δροσουλιτών» η εταιρεία επανακυκλοφόρησε ένα περιορισμένο αριθμό αντιτύπων σε CD και σε βινύλιο, με ειδική ηχητική επεξεργασία!

Παραγωγός του δίσκου ήταν ο Γιώργος Μακράκης και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο. Το έργο του εξωφύλλου είναι του Γιώργου Σταθόπουλου, ενώ στο ένθετο υπάρχει σημείωμα του Νίκου Γκάτσου που εξηγεί τι είναι το φαινόμενο «Δροσουλίτες».

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Ο Δροσουλίτης (Δ. Γαλάνη)

2. Του Ριζικάρη (Χρύσανθος)

3. Ο Μαυραϊλής (Δ. Γαλάνη)

4. Κάτω στα τριπόταμα (Χρύσανθος)

5. Το τραγούδι του Λειδινού (Δ. Γαλάνη)

6. Μάνα μου μάνα (Χρύσανθος)

7. Μια Κομνηνή (Δ. Γαλάνη)

8. Μαδριγάλι (Χρύσανθος)

9. Ο Ζαφείρης (Δ. Γαλάνη)

10. Τα φλουριά (Χρύσανθος)



ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΗΤΣΙΑΣ:

«ΜΑΚΕΔΟΝΙΤΙΚΑ» (MINOS MSM 669)

Από τους πιο αγαπημένους δίσκους εμού και της οικογένειάς μου, ο οποίος έχει πρωταγωνιστήσει στα περισσότερα από τα γλέντια που έχουμε κάνει την τελευταία εικοσαετία ...παρά κάτι! Και πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, από τη στιγμή που γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω στη Θεσσαλονίκη και οι γονείς μου κατάγονται από πολύ κοντινά χωριά.

Από μικρό παιδί λοιπόν, «ζυμώθηκα» με τα μακεδονίτικα τραγούδια που τα λέγανε συνεχώς οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου και τα περισσότερα υπάρχουν σ' αυτό τον υπέροχο δίσκο, αν και ορισμένα με διαφορετικούς στίχους. Τούτο δεν είναι παράξενο, αφού από χωριό σε χωριό υπάρχουν διάφορες παραλλαγές τους και τα συναντάμε ιδιαίτερα στο νομό Χαλκιδικής, απ' όπου κατάγεται και ο σπουδαίος τραγουδιστής και αξιοπρεπέστατος άνθρωπος Μανόλης Μητσιάς (συγκεκριμένα από τα Δουμπιά).
Ο αγαπημένος ερμηνευτής λοιπόν, αποφάσισε τον Ιούλιο του 1987 να τραγουδήσει αυτά τα «διαμάντια» της Μακεδονίας και να τιμήσει τον τόπο καταγωγής του. Άλλωστε, τούτα τα τραγούδια ήταν δεύτερη φύση του καθώς άκουγε να τα λένε οι συγχωριανοί του και σιγά - σιγά τα έμαθε κι εκείνος, οπότε έγιναν βίωμά του.

Ωστόσο, σ' αυτή την προσπάθεια δε βρήκε σύμμαχο την εταιρεία του η οποία αντέδρασε, θεωρώντας ότι τα τραγούδια απευθύνονται σ' ένα συγκεκριμένο κοινό και δε θα είχαν την αναμενόμενη εμπορική απήχηση. Δυστυχώς έτσι έγινε, αλλά φέρει κι εκείνη ένα μερίδιο ευθύνης αφού δε διαφήμισε και δεν προώθησε όσο έπρεπε το δίσκο, κάτι που είχε ως παράπονο και ο ίδιος ο Μητσιάς. Πάντως, εδώ στη Μακεδονία πήγε αρκετά καλά και σήμερα ακούγεται πολύ συχνά σε διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις των περιοχών της.


Η ερμηνεία του Χαλκιδικιώτη τραγουδιστή είναι υπεράνω κριτικής, αφού είπαμε και νωρίτερα ότι αυτά τα τραγούδια τα είχε μέσα στο αίμα του. Όμως, είναι πραγματικά συγκλονιστικός όταν τραγουδά τον «Ντούλα» και πάντοτε όταν τον ακούω στο συγκεκριμένο κομμάτι συγκινούμαι πολύ.

Στο δίσκο συμμετέχει και η σπουδαία ερμηνεύτρια δημοτικών τραγουδιών Ξανθίππη Καραθανάση, ενώ υποδειγματική είναι η διασκευή και η ενορχήστρωση από τον Γιώργο Χατζηνάσιο, που μας ξαφνιάζει ευχάριστα με την ενασχόλησή του με αυτό το είδος μια και όλοι τον γνωρίζουμε ως συνθέτη «ελαφρολαϊκών» κομματιών.

Στο οπισθόφυλλο του δίσκου υπάρχει σημείωμα του Κωστή Μοσκώφ που αναφέρεται στο μακεδονίτικο τραγούδι και στη δημιουργία της συγκεκριμένης δουλειάς, καθώς και φωτογραφία όλων των συντελεστών της. Η παραγωγή ανήκει στον Γιώργο Μακράκη, ενώ η ηχογράφηση έγινε στη Θεσσαλονίκη στο στούντιο «Αγροτικό» του γνωστού τραγουδιστή Νίκου Παπάζογλου που έκανε και την ηχοληψία και στο στούντιο "Sierra" στην Αθήνα με ηχολήπτη τον Γαβριήλ Παντζή.


Αξίζει πραγματικά ν' ανακαλύψετε το «χρυσάφι» που κρύβει αυτός ο δίσκος, ασχέτως αν κατάγεστε ή όχι από τη Μακεδονία. Είναι ιδανικός για ένα παραδοσιακό γλέντι και η ερμηνεία του Μητσιά είναι από μόνη της εχέγγυο σωστής διασκέδασης...

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Ο λε-λε-λε

2. Τι ήθελα και σ’ αγαπούσα

3. Βιργινούδα

4. Η Σταμούλα

5. Η Αννούλα

6. Η Παγώνα (Ξανθίππη Καραθανάση)

7. Ποτ πουρί:

Α) Μήλο μου κόκκινο

Β) Η Γερακίνα

Γ) Ο διαμαντένιος σου σταυρός

Δ) Αμάν Μαρία

8. Μια γαλάζια περιστέρα

9. Παπά μου Αλεξανδράκη

10. Ο Ντούλας



ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ - ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ


«Ο ΔΡΟΜΟΣ» (LYRA 3561)

Είναι κάποιες φορές που επιθετικοί προσδιορισμοί όπως «κλασικός», «θρυλικός» κλπ δεν είναι αρκετοί για να προσδιορίσουν τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου, ενός αντικειμένου ή μιας εποχής. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και «Ο δρόμος», ένας από τους καλύτερους δίσκους στα χρονικά των ελληνικών ηχογραφημάτων.
Η ιστορία αυτής της δουλειάς ξεκίνησε ένα βράδυ στο σπίτι του Λευτέρη Παπαδόπουλου, όταν ο Μίμης Πλέσσας τον περίμενε να τελειώσει κάποιο τηλεφώνημα και κατά τύχη είδε πάνω στο τραπέζι ορισμένα σκόρπια χειρόγραφα. Τα διάβασε κι αμέσως ζήτησε από τον σπουδαίο στιχουργό να τα πάρει για να τα μελοποιήσει. Εκείνος του τα έδωσε, αν και όχι με ιδιαίτερη ευχαρίστηση καθώς πίστευε ότι αυτά τα στιχάκια δε θα μπορούσαν να γίνουν τραγούδια. Ο συνθέτης τα έγραψε μέσα σε δύο ημέρες, τα ενέκρινε και ο αείμνηστος διευθυντής της εταιρείας Αλέκος Πατσιφάς κι έτσι τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. Να σημειωθεί ότι αρχικά ο Πλέσσας είχε σκεφτεί για το δίσκο τον τίτλο «Τα άγουρα χρόνια», όμως ο Πατσιφάς ήταν εκείνος που τον ονόμασε «Ο δρόμος» κι έτσι τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Ως κύριος ερμηνευτής επιλέχθηκε ο Γιάννης Πουλόπουλος, ο οποίος κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στα μιούζικαλ του Φίνου και ήταν ο βασικός συνεργάτης του συνθέτη. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος πρότεινε τη Ρένα Κουμιώτη, την οποία είχε ακούσει σε κάποια μπουάτ κι έτσι εκείνη έκανε την πρώτη της εμφάνιση στη δισκογραφία (μια από τις ωραιότερες γυναικείες φωνές όλων των εποχών), ενώ συμμετείχε και η Πόπη Αστεριάδη που ήδη είχε κάποια χρόνια στο τραγούδι και την πρώτη μεγάλη επιτυχία της (το υπέροχο «Σκληρό μου αγόρι») λίγο νωρίτερα από το «Δρόμο».
Ο δίσκος που ηχογραφήθηκε μέσα σε δέκα ώρες παρά ένα τέταρτο (!) κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1969 και είμαι σίγουρος ότι θα ακούγεται τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλιο του ...2969! Και τα δώδεκα τραγούδια είναι πασίγνωστα, εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες έχουν πάρει τη θέση τους στο πάνθεον της ελληνικής μουσικής και θα συνεχίσουν ν' ακούγονται όσο υπάρχει Ελλάδα. Οι ερμηνείες όλων των τραγουδιστών είναι καταπληκτικές και πέραν πάσης κριτικής, ενώ δεσπόζει το μπουζούκι του σπουδαίου σολίστα Στέλιου Ζαφειρίου. Ξεχωρίζει επίσης το γεγονός ότι εκτός από το «Ξημερώνει Κυριακή» και τη «Φραγκόκλησσα», κανένα από τα υπόλοιπα τραγούδια δεν έχει ρεφρέν!
Εκτός από τη μεγάλη μουσική αξία του εγχειρήματος, πρέπει να επισημανθεί ότι η τεράστια επιτυχία του καθιέρωσε την απονομή χρυσού και πλατινένιου δίσκου στη χώρα μας, μια και σε πρώτη φάση ξεπέρασε τις 50.000 πωλήσεις και κατόπιν τις 100.000, ενώ μέχρι σήμερα αυτοί οι αριθμοί σίγουρα θα πρέπει να έχουν δεκαπλασιαστεί!
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τους ίδιους συντελεστές τον Ιανουάριο του 1970 ανέβηκε στο θέατρο «Παξινού» το ομότιτλο μιούζικαλ, το οποίο όμως γνώρισε ανελέητο κυνηγητό από τη δικτατορία των συνταγματαρχών καθώς περιείχε κι επιπλέον τραγούδια με ξεκάθαρα μηνύματα εναντίον της (λ.χ. ο στίχος «Έξι τους βαράγανε μα δεν μαρτυράγανε»)...


Το πανέμορφο ζωγραφικό έργο του εξωφύλλου ανήκει στον Σπύρο Βασιλείου, η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτη τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και στο οπισθόφυλλο υπάρχει σημείωμα (γραμμένο προφανώς από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο), το οποίο περιγράφει τις συνθήκες ζωής κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής «δένοντάς» τες με τους στίχους των τραγουδιών που την ζωντανεύουν.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Γέλαγε η Μαρία (Γ. Πουλόπουλος)

2. Φραγκόκλησσα (Γ. Πουλόπουλος - Π. Αστεριάδη)

3. Μέθυσε απόψε το κορίτσι μου (Γ. Πουλόπουλος)

4. Ο τρελός (Γ. Πουλόπουλος)

5. Πρώτη φορά (Ρ. Κουμιώτη)

6. Πήρα σύννεφο δυο τόπια (Γ. Πουλόπουλος)

7. Ξημερώνει Κυριακή (Γ. Πουλόπουλος)

8. Η Μυρσίνη βάζει τα άσπρα (Γ. Πουλόπουλος-Π. Αστεριάδη)

9. Δώδεκα μαντολίνα (Γ. Πουλόπουλος)

10. Το άγαλμα (Γ. Πουλόπουλος)

11. Δώσε μου το στόμα σου (Ρ. Κουμιώτη)

12. Έπεφτε βαθιά σιωπή (Γ. Πουλόπουλος)



ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΟΣ - ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

«ΟΔΟΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ» (MINOS MSM 229)

Η πρώτη συνεργασία των δύο δημιουργών μετά τη μεταπολίτευση, αλλά και ο πρώτος «μεγάλος» δίσκος που κάνουν για την - τότε - MINOS μια και όλοι οι προηγούμενοι είχαν την ετικέτα της - τότε - "Columbia". Κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1974 με ερμηνευτές τον Γιάννη Πάριο, τη Χάρις Αλεξίου και τον Γιάννη Καλατζή, αλλά εκείνη την εποχή πέρασε σχεδόν απαρατήρητος καθώς το πολιτικό τραγούδι βρισκόταν στο αποκορύφωμά του και ο κόσμος έτρεχε στις συναυλίες του Θεοδωράκη, του Μαρκόπουλου και του Λοΐζου για να το ακούσει. Πού καιρός και προσοχή τότε για «ελαφρολαϊκά» άσματα;
Επειδή όμως κάτι που αξίζει δεν χάνεται ποτέ, αυτός ο δίσκος με την πάροδο του χρόνου άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστός και σήμερα πια θεωρείται "must" για μιαν ενημερωμένη δισκοθήκη. Ακόμη και να μην περιείχε σπουδαία τραγούδια (που έχει και μάλιστα πολλά), μόνο και μόνο που υπάρχει το ομότιτλο φτάνει και περισσεύει. Πρόκειται για ένα από τα πιο διαχρονικά κομμάτια στη μεγάλη καριέρα της Αλεξίου και φυσικά δε νομίζω να υπάρχει Έλληνας που να μη το γνωρίζει. Εκείνο που ίσως δεν ξέρετε, είναι ότι αρχικά το τραγούδι είχε δοθεί στον Πάριο αλλά μετά από παρέμβαση του Λευτέρη Παπαδόπουλου το είπε τελικά η Χαρούλα.


Άλλο ένα «ντεσού» του δίσκου, έχει να κάνει με το ότι στον αρχικό σχεδιασμό επρόκειτο αντί της Αλεξίου να συμμετάσχει η - πολύ νέα και πρωτόβγαλτη τότε - Άννα Βίσση. Ωστόσο, οι άνθρωποι της εταιρείας θεώρησαν ότι ακόμη δεν είχε δυνατό «όνομα» για να υποστηρίξει εμπορικά μια δισκογραφική δουλειά τέτοιου βεληνεκούς (αν και είχε ήδη τραγουδήσει Θεοδωράκη, Κουγιουμτζή και Χατζηνάσιο) κι έτσι επέλεξαν τη «σίγουρη λύση». Πάντως, πιστεύω ότι η Κύπρια τραγουδίστρια με τη βελούδινη φωνή που είχε εκείνη την εποχή θα τα πήγαινε περίφημα, αν και η Χαρούλα είναι άλλο πράγμα...
Το ύφος του δίσκου ισορροπεί ανάμεσα στις μπαλάντες και στη λαϊκή φόρμα, ενώ σε κάποια τραγούδια αυτά τα δύο στοιχεία συνυπάρχουν. Στους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου εκτός από ερωτικό περιεχόμενο υπάρχουν και σαφή πολιτικά μηνύματα, όπως για παράδειγμα στο «Και» που σε μιαν αποστροφή αναφέρει «23 του Ιούλη και Τρίτη», στο «Κι ακαρτέρει» και βεβαίως στο υπέροχο «Γύριζαν τα τρένα», όπου όμως επενέβη η λογοκρισία. Αρχικά, ο στίχος έλεγε: «Γύριζαν τα τρένα κι έφερναν και σένα μέσα απ' την εφτάχρονη ντροπή» κι έγινε «μέσα από της νύχτας τη ντροπή»...

Κατά τα άλλα, εκτός από το ομότιτλο τραγούδι του δίσκου και τα υπόλοιπα που αναφέραμε παραπάνω, μεγάλη επιτυχία έγινε και το «Είπα να φύγω» ερμηνευμένο μοναδικά κι ανεπανάληπτα από τον Γιάννη Πάριο (το ίδιο ισχύει και για το «Σαν την πικροδάφνη»), ενώ προσωπικά μου αρέσουν πολύ και τα «Ήταν μια φορά» και «Το μεθυσμενάκι». Από εκεί και πέρα, υπάρχουν και οι «τσαχπίνικες» πινελιές του Γιάννη Καλατζή που αφήνει το δικό του στίγμα σε τούτη τη δουλειά.


Ο Σπύρος Βασιλείου ζωγράφισε το εξαιρετικό θέμα του εξωφύλλου, ενώ στο εσώφυλλο υπάρχει μια μεγάλη φωτογραφία των πέντε συντελεστών κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης. Ακόμη, το αξιοπερίεργο είναι ότι η θήκη του δίσκου δε βρίσκεται στη δεξιά πλευρά όπως ανοίγει το εσώφυλλο, αλλά στην αριστερή (τουλάχιστον στο αντίτυπο που έχω εγώ...)!


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Είπα να φύγω (Γ. Πάριος)

2. Και (Χ. Αλεξίου)

3. Αμάναμ (Γ. Καλατζής)

4. Σαν την πικροδάφνη (Γ. Πάριος)

5. Μπουζουκομπαγλαμάδες (Γ. Καλατζής)

6. Γύριζαν τα τρένα (Χ. Αλεξίου)

7. Κι ακαρτέρει (Γ. Καλατζής)

8. Ήταν μια φορά (Γ. Πάριος)

9. Το μεθυσμενάκι (Χ. Αλεξίου)

10. Του γυαλού τα κύματα (Γ. Καλατζής)

11. Μη με κοιτάς (Γ. Πάριος)

12. Οδός Αριστοτέλους (Χ. Αλεξίου)



ΜΑΡΙΟΣ ΤΟΚΑΣ - ΣΑΡΑΝΤΗΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ:

«ΤΑ ΒΟΡΙΑΔΑΚΙΑ» (COLUMBIA 71256)

Από τις καλύτερες δουλειές του Κύπριου συνθέτη, η οποία μπορεί να μην έκανε τις μεγάλες πωλήσεις κατοπινών δίσκων του αλλά περιέχει πανέμορφα τραγούδια, ερμηνευμένα από τρία νέα - τότε - παιδιά που άφησαν το στίγμα τους στη σύγχρονη ελληνική μουσική. Ο λόγος για τον Νίκο Νομικό και τον Θέμη Αδαμαντίδη που βρίσκονταν στην αρχή της καριέρας του αλλά ήδη είχαν κάνει αίσθηση με τραγούδια όπως «Αγάπησέ με», «Δροσοσταλιά μου», «Κρήτη, Κέρκυρα και Νιο», «Δυο λέξεις πες μου» κ.α.
Η τρίτη της παρέας ήταν η Γιάννα Κομνηνού, η οποία παρά την πολύ καλή φωνή της δεν κατάφερε να κάνει την καριέρα των άλλων δύο και χάθηκε σχεδόν μόλις ξεκίνησε. Πάντως, ενδεχομένως οι παλαιότεροι να θυμούνται τα «Και σ' αγαπώ» και «Εγώ που τίποτα δεν έχω» σε μουσική του Σπύρου Βλασσόπουλου και στίχους του Γιώργου Κανελλόπουλου, τα οποία στην εποχή τους ακούστηκαν πολύ αλλά δε στάθηκαν αρκετά για να την κρατήσουν στην επικαιρότητα.

«Τα βοριαδάκια» κυκλοφόρησαν τον Νοέμβριο του 1982 και ήταν η πρώτη φορά που ο Μάριος Τόκας παρουσίασε μία δισκογραφική δουλειά που δεν στηριζόταν σ' ένα πρόσωπο. Προηγήθηκαν «Τα τραγούδια της παρέας» το 1978 με τον Μανόλη Μητσιά και η «Πικραμένη μου γενιά» το 1981 με τον Λάκη Χαλκιά, ενώ ενδιάμεσα είχε ηχογραφήσει κι ένα παιδικό δίσκο με ερμηνεύτρια την Τάνια Τσανακλίδου σε στίχους του Φώντα Λάδη («Άρες, μάρες, κουκουνάρες»).


Το ύφος των τραγουδιών είναι αυτό στο οποίο μας έχει συνηθίσει ο συνθέτης στις περισσότερες από τις εργασίες του, δηλαδή όμορφες κι απλές μελωδίες που μπορεί ο καθένας να τις τραγουδήσει με μια κιθάρα και μια φυσαρμόνικα σε μια παρέα. Ο συγκεκριμένος δίσκος «γέννησε» δυο μεγάλες επιτυχίες που ακούγονται ακόμη και σήμερα, το «Η νύχτα μυρίζει γιασεμί» με τον Αδαμαντίδη στις καλύτερες στιγμές της καριέρας του (άποψή μου είναι ότι δεν του πάνε καθόλου τα λαϊκά) και το υπέροχο «Μόνος γυρίζω στη Σαλονίκη» με τον Νομικό. Επίσης, πανέμορφα κομμάτια είναι και τα «Καλά να πας» και «Άκου πώς κλαίνε».
Οι στίχοι του Σαράντη Αλιβιζάτου είναι πολύ καλοί κι εγκαινιάζουν τη συνεργασία του στιχουργού με τον Μάριο Τόκα, η οποία έμελλε να «γεννήσει» εξαιρετικά τραγούδια όπως η «Αννούλα του χιονιά», το «Σ' αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη» και πολλά άλλα.


Στο οπισθόφυλλο μαθαίνουμε ότι η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο 2 της "Columbia" από τις 31 Αυγούστου έως τις 22 Οκτωβρίου 1982 με ηχολήπτη τον Γιώργο Κωνσταντόπουλο, ενώ την παραγωγή επιμελήθηκε ο Νίκος Κιάμος που υπογράφει και το σημείωμα με το οποίο περιγράφει τα «συστατικά» του δίσκου. Η ενορχήστρωση και η διεύθυνση ορχήστρας είναι του Δημήτρη Μηλιού, ο οποίος ήταν ένας από τους βασικούς συνεργάτες του Φίλιππου Νικολάου στο ξεκίνημα της καριέρας του γράφοντάς του αρκετά τραγούδια, με πιο γνωστό το πολυτραγουδισμένο στις μέρες μας «Μια καρδιά για σένανε».

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Θα 'μαστε μαζί (Ν. Νομικός)

2. Το άστρο που πέφτει (Θ. Αδαμαντίδης)

3. Καλά να πας (Γ. Κομνηνού)

4. Άκου πώς κλαίνε (Θ. Αδαμαντίδης)

5. Μόνος γυρίζω (Ν. Νομικός)

6. Φαντάρος (Γ. Κομνηνού)

7. Η νύχτα μυρίζει γιασεμί (Θ. Αδαμαντίδης)

8. Έφυγες για άλλα σύνορα (Ν. Νομικός)

9. Χειλάκι κόκκινο (Γ. Κομνηνού)

10. Αγρίμι (Ν. Νομικός)

11. Όπως γυρίζει η ζωή (Γ. Κομνηνού)

12. Φυσαρμόνικα (Θ. Αδαμαντίδης)




ΜΑΡΙΖΑ ΚΩΧ


«ΜΙΑ ΣΤΟ ΚΑΡΦΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΣΤΟ ΠΕΤΑΛΟ» (MINOS MSM 177)

Προβληματίστηκα πάρα πολύ μέχρι ν' αποφασίσω ποιον από τους καταπληκτικούς δίσκους της σπουδαίας ερμηνεύτριας, δημιουργού και παιδαγωγού θα έπρεπε να παρουσιάσω πρώτο μέσα από τη στήλη. Το πικάπ μου επί δύο ημέρες «πήρε φωτιά», αφού τους έβαλα σχεδόν όλους για να τους ακούσω περισσότερο προσεκτικά από όσο συνήθως και να βρω το «κάτι» που θα μ' έκανε να επιλέξω τον καλύτερο μεταξύ ίσων.
Τελικώς, κατέληξα στο «Μια στο καρφί και μια στο πέταλο» που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1973 επειδή αποτελεί την απαρχή της ανανεωτικής τάσης που είχε υιοθετήσει η Κωχ από δίσκο σε δίσκο. Δηλαδή, μετά τον «Αραμπά» (1971) που περιείχε εννιά διασκευές δημοτικών τραγουδιών και δύο δικά της, εδώ βρίσκουμε μεν την ίδια φόρμα αλλά σε πιο εξελιγμένη μορφή.


Πάλι υπάρχουν υποδειγματικά διασκευασμένα από την ίδια ορισμένα παραδοσιακά κομμάτια, όμως η τραγουδίστρια υπογράφει τη μουσική και τους στίχους σε τέσσερα τραγούδια από δύο στον προηγούμενο δίσκο της, ενώ επιχειρεί για πρώτη φορά επανεκτελέσεις γνωστών τραγουδιών εκείνης της εποχής με την ενορχηστρωτική άποψη του Γιώργου Στεφανάκη. Το ένα από αυτά είναι «Οι παλιοί μας φίλοι» του Διονύση Σαββόπουλου από το θρυλικό «Φορτηγό» του 1966 και είναι η πρώτη φορά που ηχογραφείται δημιουργία του συνθέτη κι ερμηνευτή με άλλη φωνή πλην της δικής του.


Η Κωχ θα συνεχίσει να κάνει το ίδιο και στους επόμενους δίσκους της, με τα «Σαν τον Καραγκιόζη», «Οι μάγοι» και «Δημοσθένους λέξις» («Η Μαρίζα Κωχ και δυο ζυγιές παιχνίδια»-1974), καθώς και με ένα απόσπασμα του «Μπάλλου» («Παναγιά μου-Παναγιά μου»-1976), σε μιαν εποχή που δεν τολμούσε εύκολα κάποιος να τραγουδήσει Σαββόπουλο στο βινύλιο...
Επιστρέφοντας στο «Καρφί», θεωρώ ότι περιέχει την καλύτερη ερμηνεία που ακούστηκε ποτέ στο πασίγνωστο «Στο 'πα και στο ξαναλέω», το οποίο η Κωχ είχε μάθει να τραγουδά από τη μητέρα της. Η μοναδική φωνή της σε συνδυασμό με τη χορωδία που τη συνοδεύει, δημιουργούν ένα τέλειο σύνολο κι εν τέλει μιαν αριστουργηματική διασκευή του «πολυφορεμένου» τα τελευταία χρόνια κομματιού.

Επίσης, σπουδαίες στιγμές του δίσκου είναι οι ροκ μπαλάντες που έγραψε η ίδια και κυρίως το ομότιτλο τραγούδι και το «Έλα βράδυ αγαπημένο», ενώ δίνει πραγματικό ρεσιτάλ στο «Αλωνάκι» του Γιάννη Μαρκόπουλου σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη από τον «Ήλιο τον πρώτο» που κυκλοφόρησε το 1969 με ερμηνευτές τη Μαρία Δημητριάδη και τον Σταύρο Πασπαράκη. Προσωπικές μου αδυναμίες πλην όλων των παραπάνω, το «Σαράντα μέρες» και το «Καροτσέρη τράβα» που ακούστηκε πολύ...
Η ενορχήστρωση όλων των τραγουδιών από τον Γιώργο Στεφανάκη είναι υποδειγματική, όπως και η ηχοληψία που έγινε από τον Π. Μακρή με βοηθούς τον Γιώργο Τζάννες και τον Μίμη Καννή. Γενικότερα, εκείνα τα χρόνια η ηχητική απόδοση των δίσκων που κυκλοφορούσαν ήταν καταπληκτική και φυσικά δε συγκρίνεται ούτε κατά διάνοια με τα CD που υπάρχουν σήμερα...


Στο εσώφυλλο υπάρχει ένα ολόσωμο φωτογραφικό πορτραίτο της Μαρίζας Κωχ, ενώ στο οπισθόφυλλο σημείωμα της ίδιας που αναφέρεται σε όλους όσοι συνεργάστηκαν γι' αυτή τη δουλειά, την παραγωγή της οποίας επιμελήθηκε ο Αχιλλέας Θεοφίλου.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Καροτσέρη τράβα (Δημοτικό)

2. Μια στο καρφί και μια στο πέταλο (Μ. Κωχ)

3. Σαράντα μέρες (Δημοτικό)

4. Οι παλιοί μας φίλοι (Δ. Σαββόπουλου)

5. Στο’ πα και στο ξαναλέω (Δημοτικό)

6. Έλα βράδυ αγαπημένο (Μ. Κωχ)

7. Το Αλωνάκι (Γ. Μαρκόπουλου-Οδ. Ελύτη)

8. Φιλντισοκοκκαλένια (Δημοτικό)

9. Δώδεκα μήνες στο στρατό (Δημοτικό)

10. Του ήλιου τα τραγούδια (Γ. Στεφανάκη-Γ. Καλαμαριώτη)

11. Γιατί να ζω (Μ. Κωχ-Γ. Καλαμαριώτη)

12. Μαγική μαστίχα (Μ. Κωχ)

ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ

«ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΑΠΟ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ»

(MINOS MSM 304)

Το 1977 ήδη έχουν περάσει τρία χρόνια από τη μεταπολίτευση και τα πράγματα έχουν ηρεμήσει (φαινομενικά τουλάχιστον) στην Ελλάδα, ωστόσο το πολιτικό τραγούδι εξακολουθεί να συγκινεί μια μεγάλη μερίδα του κόσμου και τα γήπεδα γεμίζουν σε κάθε συναυλία που περιλαμβάνει αυτό το είδος.
Μέσα σε τούτο το κλίμα, τον Ιούνιο εκείνης της χρονιάς η κατ' εξοχήν εκπρόσωπός του Μαρία Φαραντούρη κυκλοφορεί τα «Τραγούδια διαμαρτυρίας» και η επιτυχία είναι πρωτοφανής, αφού οι πωλήσεις του δίσκου ξεπερνούν τις 50.000 αντίτυπα και γίνεται χρυσός!
Η αλήθεια είναι ότι τουλάχιστον στην πατρίδα μας, καμία άλλη τραγουδίστρια δε θα μπορούσε να εκφράσει το νόημα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των τραγουδιών όσο η Φαραντούρη. Με τη βαθιά, επιβλητική κι «επαναστατική» φωνή της αποδίδει μοναδικά μελωδίες που ξεκινούν από την Ιταλία και την Ισπανία και φτάνουν στη Βόρεια Αμερική, στη Χιλή και στην Κούβα. Τραγούδια που για τις χώρες τους είναι «εθνικοί ύμνοι» έρχονται και στην Ελλάδα και - τουλάχιστον εκείνη την εποχή - δημιουργούν μεγάλη αίσθηση και τραγουδιούνται πολύ, κυρίως φυσικά σε «ειδικές» περιστάσεις (πορείες, συλλαλητήρια κ.τ.λ.).


Το πιο γνωστό απ' όλα είναι βεβαίως το «Κλάμα της γυναίκας του μετανάστη» (ή αλλιώς «Άντρα μου πάει») του Franco Cirliano, γραμμένο στα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας το οποίο είχε πρωτακουστεί το 1975 στην ταινία "POLEMONTA" του Δημήτρη Μαυρίκιου. Επίσης, ακούστηκαν αρκετά και τα "Bella ciao", "El paso del Ebro" και "Gracias a la vida", ενώ προσωπικά μου αρέσει πολύ και το "La peregrinacion".

Πάνω απ' όλα όμως, υπάρχει το «Commandante Che Guevara” που είναι ο ύμνος του κουβανέζικου λαού προς μία από τις μεγαλύτερες (και για πολλούς αμφισβητούμενες) προσωπικότητες του εικοστού αιώνα κι έχει περάσει και στις μέρες μας κυρίως στην «επαναστατική» νεολαία.

Στο εσώφυλλο του δίσκου με φόντο τη Φαραντούρη να τραγουδά, υπάρχουν οι στίχοι όλων των τραγουδιών στη γλώσσα τους αλλά και στα ελληνικά, καθώς και αναφορές στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καθενός από αυτά. Η ενορχήστρωση και η διεύθυνση ορχήστρας είναι του Κώστα Γανωσέλη, την παραγωγή έκανε ο Αχιλλέας Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτες τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και τον Τάκη Φιλιππίδη και βοηθούς τους Μίμη Καννή και Μανόλη Ψαρρά. Το πορτραίτο του εξωφύλλου είναι του Αλέκου Λεβίδη.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Bella ciao (Ιταλία-Ανωνύμου)

2. Άντρα μου πάει (Ιταλία-Franco Cirliano)

3. La peregrinacion (Αργεντινή-Από τη Misa Criola)

4. Sometimes i feel (Β. Αμερική-Παραδοσιακό νέγρικο)

5. El paso del Ebro (Ισπανία-Ανωνύμου 1937)

6. Gracias a la vida (Χιλή-Violeta Parra)

7. La plegaria a un labrador (Χιλή-Victor Jara)

8. Commandante Che Guevara (Κούβα-Carlos Puebla)

9. Joe Hill (Β. Αμερική-Hayes Robinson)

10. Te recuerdo Amanda (Χιλή-Victor Jara)

11. Bella ciao (Ορχηστρικό)



ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΖΟΡΜΠΑΛΑ:

«12 ΡΟΥΣΙΚΑ ΛΑΪΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ» (MINOS MSM 315)

Ο πρώτος προσωπικός δίσκος μιας τραγουδίστριας με ιδιαίτερη αλλά πανέμορφη φωνή η οποία άφησε το στίγμα της στο πέρασμά της από την ελληνική μουσική, ασχέτως αν εδώ και αρκετά χρόνια δε βρίσκεται πολύ συχνά στο προσκήνιο. Η αξία της είναι δεδομένη κι αναμφισβήτητη και είναι πραγματικά κρίμα που οι εκάστοτε δουλειές της δεν προβάλλονται από τα ΜΜΕ, τα οποία προτιμούν τους «σταρ των δύο μηνών» κι αυτά τα ανυπόφορα έως φρικτά «τραγουδάκια» της σειράς.

Γεννημένη και μεγαλωμένη στην τότε Σοβιετική Ένωση, η νεαρή Μαργαρίτα έρχεται στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του '70 και το 1975 κάνει το ντεμπούτο της στη δισκογραφία συμμετέχοντας με τέσσερα τραγούδια στις «Μπαλάντες» του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Μανόλη Αναγνωστάκη, με πιο γνωστό απ' όλα το χιλιοτραγουδισμένο και υπέροχο «Δρόμοι παλιοί» το οποίο αποδίδει μοναδικά.

Δυο χρόνια μετά λοιπόν, τον Οκτώβριο του 1977, κυκλοφορεί η πρώτη της «σόλο» δουλειά με πανέμορφα τραγούδια της χώρας που γεννήθηκε και μεγάλωσε, σε ελληνική απόδοση του Γιάννη Ρίτσου κι ενορχηστρωμένα υποδειγματικά από τον Τάκη Καρακατσάνη. Η ερμηνεία της είναι άψογη, αφού σίγουρα μεγάλωσε μ' αυτά και τα τραγουδούσε από μικρό παιδί. Εξάλλου, τέσσερα κομμάτια τραγουδά η μητέρα της Μαργαρίτας, η Κατίνα Ζορμπαλά που αποδεικνύει ότι οπωσδήποτε η κόρη της πήρε πολλά γονίδια από κείνη!
Γενικά, είναι ένας πολύ καλός δίσκος που πάντα τον ακούω ευχάριστα και παρά το ότι μέχρι σήμερα παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό, αξίζει τον κόπο να έλθει στο φως γιατί περιλαμβάνει ερμηνείες από ψυχής. Ποτέ δεν είναι αργά για να βγει στην επιφάνεια ένα κρυμμένο «διαμάντι», αν και κάτι τέτοιο στη σημερινή τραγική μουσική πραγματικότητα φαντάζει ως ανέκδοτο...

Η αλήθεια είναι ότι ένα από τα τραγούδια έγινε «κάπως» γνωστό, αλλά όχι με τη φωνή της Ζορμπαλά. Πρόκειται για τους «Γερανούς», τους οποίους ερμήνευσε η Χάρις Αλεξίου το 1987 στα «Απρόβλεπτα τραγούδια», στο πλαίσιο της συνεργασίας της με τον Μάνο Χατζιδάκι στο «Σείριο» που εν συνεχεία πέρασε και στη δισκογραφία. Επίσης, πολύ γνωστή είναι και η μελωδία της «Καλίνκα».

Στο εσώφυλλο του δίσκου περιλαμβάνονται οι στίχοι όλων των τραγουδιών, γραμμένοι με καλλιγραφικά γράμματα όπως ακριβώς και στο εξώφυλλο που βλέπετε, ενώ στο οπισθόφυλλο υπάρχουν οι φωτογραφίες του Γιάννη Ρίτσου, της Μαργαρίτας και της Κατίνας Ζορμπαλά. Η παραγωγή είναι του Αχιλλέα Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο "Polysound" με ηχολήπτη τον Peter Mc Namee.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Αχ, ζει η καλή μου

2. Χρυσοπράσινη Ίβουσκα

3. Μακρινός δρόμος

4. Πάει η κόρη για νερό (Κ. Ζορμπαλά)

5. Τι σκέφτεσαι καλέ φαντάρε;

6. Το τραγούδι του Σορς (Κ. Ζορμπαλά)

7. Οι γερανοί

8. Κοράλι-φεγγάρι (Κ. Ζορμπαλά)

9. Το μαύρο κοράκι

10. Ο πραματευτής

11. Το όνειρο του Στεπάν Ράζιν

12. Καλίνκα (Κ. Ζορμπαλά)



ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ - ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ


«ΗΛΙΑΣ ΚΛΩΝΑΡΙΔΗΣ» (COLUMBIA 70921)

Ο πρώτος προσωπικός δίσκος ενός τραγουδιστή με σπουδαία φωνή και παράλληλα η τελευταία συνεργασία ενός «διδύμου» που για 15 χρόνια έγραψε ιστορία στο ελληνικό τραγούδι με τις δημιουργίες του. Λίγο μετά την κυκλοφορία αυτής της δουλειάς, ο Πυθαγόρας έφυγε ξαφνικά από τη ζωή μόλις στα 49 του χρόνια αφήνοντας δυσαναπλήρωτο κενό στη στιχουργία...
Πιστεύω ότι ο Ηλίας Κλωναρίδης είναι ένας από τους καλύτερους τραγουδιστές των τελευταίων 30 ετών. Με μια φωνή σπάνιου ηχοχρώματος και με γνώσεις της βυζαντινής μουσικής - μια κι έψαλλε για πολλά χρόνια στην εκκλησία του χωριού του (Περιβολάκι Λαγκαδά) - μπήκε στο χώρο με μεγάλες προοπτικές και σπουδαίες συνεργασίες (λ.χ. με τον Γιάννη Μαρκόπουλο στους «Ελεύθερους πολιορκημένους» το 1977) αλλά με το πέρασμα των χρόνων τέθηκε στο περιθώριο και παρόλο που και σήμερα συνεχίζει να τραγουδά, δε βρίσκεται συχνά στην επικαιρότητα. Πραγματικά είναι κρίμα που ένας τέτοιος ερμηνευτής είναι ουσιαστικά εκτός πραγμάτων και αλωνίζουν οι άφωνοι, οι ατάλαντοι και τα κάθε καρυδιάς καρύδια που πλασάρουν τα ΜΜΕ...
Αυτός ο δίσκος κυκλοφόρησε το 1979 και στην εποχή του έκανε ιδιαίτερη αίσθηση. Είναι από τους αγαπημένους μου, μια κι εκτός από τα καταπληκτικά τραγούδια του, έχει συνδεθεί και με τα πρώτα ακούσματα που θυμάμαι από τότε που άρχισα κάπως να καταλαβαίνω τι γίνεται γύρω μου. Ακόμη έχω την κασέτα που μας είχε γράψει ένας φίλος κι ακούγαμε επί πολλούς μήνες στο σπίτι και στο αυτοκίνητο, μέχρι ν’ αγοράσουμε το δίσκο...
Εδώ υπάρχει ένα πολύ μεγάλο τραγούδι: Ο πασίγνωστος «Αυγερινός», μ' έναν Κλωναρίδη συγκλονιστικό να δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας! Πιστεύω πως είναι ότι καλύτερο έγραψε στη σπουδαία καριέρα του ο Γιώργος Κατσαρός και ήδη έχει πάρει τη θέση του στο πάνθεον της ελληνικής μουσικής, αφού συχνά-πυκνά ακούγεται μέχρι και σήμερα. Η άλλη μεγάλη επιτυχία του δίσκου είναι το «Δρόμοι της Αθήνας» και το υπέροχο «Υπάρχει αγάπη» με την «περίεργη» εισαγωγή. Προσωπικά, λατρεύω και τη «Θεσσαλονίκη» όχι γιατί μιλά για την πόλη που γεννήθηκα και ζω, αλλά επειδή είναι ένα πολύ όμορφο τραγούδι όπως και τα περισσότερα αυτής της δουλειάς...
Ειδικής αναφοράς χρήζουν κάποιοι από τους στίχους του Πυθαγόρα, που δείχνουν ότι ο μεγάλος (και ξεχασμένος στις μέρες μας) στιχουργός είχε προαισθανθεί το τέλος του: Ο δίσκος ξεκινά με το «Έρχομαι ν' αναστήσω τους νεκρούς, να σβήσω τα χλωμά καντήλια» και κλείνει με το «Άνοιξε ουρανέ για να μπω, δεν έχω θέση στον πλανήτη», ενώ στο δεύτερο κουπλέ λέει «Άνοιξε ουρανέ τις πύλες, έρχομαι σαν τον κρύο αγέρα». Πολλά χρόνια αργότερα, ο Κατσαρός ανέφερε ότι του προκάλεσαν εντύπωση αυτοί οι στίχοι, μια και ουδέποτε ο στενός φίλος και συνεργάτης του δεν είχε δείξει τέτοιες «μαύρες» και πεσιμιστικές διαθέσεις. Φαίνεται όμως ότι διέθετε ισχυρό ένστικτο...
Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε δύο τραγούδια ο Πυθαγόρας χρησιμοποιεί θέματα από την ελληνική ποίηση, κάτι που δεν είχε κάνει ποτέ στο παρελθόν: «Νύχτα γιομάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια» - στο «Έρχομαι» - και «Το χάσμα π' άνοιξε ο σεισμός κι η φύση εγιόμισε άνθη» - στο «Θεσσαλονίκη».
Η παραγωγή είναι του Σπύρου Ράλλη, ενώ η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της “Columbia” με ηχολήπτη τον Τάκη Φιλιππίδη και βοηθούς τους Γιάννη Παπαϊωάννου και Μίμη Καννή.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Έρχομαι

2. Υπάρχει αγάπη

3. Δρόμοι της Αθήνας

4. Μάνα μου μανούλα μου

5. Θεσσαλονίκη

6. Όταν θυμάμαι εσένα

7. Αυγερινός

8. Εσύ

9. Δεν με ξεχνάς

10. Υποκρίνεσαι

11. Θα κλάψεις

12. Άνοιξε ουρανέ


ΧΑΡΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΑΛΑΝΗ

«ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΧΤΕΣΙΝΗΣ ΜΕΡΑΣ» (MINOS MSM 401)

Σε μιαν υποτιθέμενη ψηφοφορία για τους καλύτερους δίσκους όλων των εποχών, σίγουρα ο συγκεκριμένος θα συγκέντρωνε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του «εκλογικού σώματος» (για να εναρμονιστούμε και με το κλίμα των ημερών). Πρόκειται για μια πραγματικά μαγική στιγμή στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας, με δύο από τις μεγαλύτερες φωνές του 20ού αιώνα να ενώνουν τις «δυνάμεις» τους και να παρουσιάζουν μια δουλειά άρτια από πάσης πλευράς που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1981.
Αφορμή γι' αυτή, στάθηκε η τηλεοπτική εκπομπή «Μικρές νυχτερινές μουσικές» της αείμνηστης Λιλάντας Λυκιαρδοπούλου. Σύμφωνα με αφήγηση της Δήμητρας Γαλάνη που περιλαμβάνεται στο βιβλίο που συνοδεύει τη συλλογή δέκα CD «Εφ’ όλης της ύλης» που κυκλοφόρησε το 2000 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των τριάντα χρόνων της καριέρας της, εκεί η ίδια και η Χάρις Αλεξίου παρουσίασαν ένα ρεπερτόριο που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση και ο κόσμος πιστεύοντας ότι υπάρχει σε δίσκο, άρχισε να το ψάχνει.
Τότε λοιπόν, οι δυο τους αποφάσισαν να μπουν στο στούντιο και να ηχογραφήσουν «χωρίς πρόγραμμα» κάποια αγαπημένα τους τραγούδια, συνοδεία κιθάρας και φυσαρμόνικας. Το αποτέλεσμα είναι θριαμβευτικό, αφού οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 100.000 αντίτυπα! Από το «νέο κύμα» μέχρι τα λαϊκά του Μάνου Λοΐζου κι από τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι μέχρι το "The house of rising sun", οι δυο τραγουδίστριες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ρεπερτορίου και δίνουν άλλη διάσταση σε τραγούδια που είτε ήταν από χρόνια καθιερωμένα, είτε είχαν μείνει στη «σκιά».


Πάντως, έχω την εντύπωση ότι αυτός ο δίσκος πρέπει να ηχογραφήθηκε τουλάχιστον ένα χρόνο πριν κυκλοφορήσει. Και το λέω γιατί περιλαμβάνει τον «Αρχηγό» στην ίδια εκτέλεση με την Αλεξίου που υπάρχει και στο διπλό άλμπουμ «Ο Μάνος Λοΐζος: Πρώτες εκτελέσεις» που κυκλοφόρησε στις αρχές του 1979.

Συν τοις άλλοις, η Γαλάνη μέσα από το βιβλίο που αναφέραμε παραπάνω επισημαίνει ότι ο Λοΐζος είχε ενθουσιαστεί με τις επανεκτελέσεις των τραγουδιών του που υπάρχουν στο δίσκο που εξετάζουμε κι έτσι της είχε προτείνει να συμμετάσχει στο «Για μια μέρα ζωής», που ήταν και ο τελευταίος του αξέχαστου και αγαπημένου συνθέτη. Εκείνος όμως κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1980 και «Τα τραγούδια της χτεσινής μέρας» τον Απρίλιο του 1981...


Εν πάση περιπτώσει, το αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Πρόκειται για ένα δισκογραφικό αριστούργημα, με τις δύο τραγουδίστριες να δίνουν ρεσιτάλ ερμηνειών και στα 15 κομμάτια, με ξεχωριστή στιγμή τις διφωνίες τους. Μαγεία από την αρχή μέχρι το τέλος...!


Παραγωγός ήταν ο Αχιλλέας Θεοφίλου που υπογράφει και το κείμενο που υπάρχει στο οπισθόφυλλο του δίσκου, ενώ η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο της "Columbia" με ηχολήπτες τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και τον Τάκη Φιλιππίδη και βοηθό τους τον Κ. Ράινιγκ.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Φαίδρα (Χ. Αλεξίου) - (Μ. Θεοδωράκη-Γ. Θεοδωράκη)

2. Έλα μαζί μου (Δ. Γαλάνη) - (Π. Λεούση-Γ. Αργύρη)

3. Όχι δεν πρέπει (Χ. Αλεξίου-Δ. Γαλάνη) - (Γ. Μαρκόπουλου-Γ. Χρονά)

4. Κίτρινη πόλη (Χ. Αλεξίου) - (Γ. Σπανού-Λ. Παπαδόπουλου)

5. Θάλασσα πλατειά (Δ. Γαλάνη) - (Μ. Χατζιδάκι-Γ. Ρούσσου)

6. Ο αρχηγός (Χ. Αλεξίου) - (Μ. Λοϊζου-Λ. Παπαδόπουλου)

7. Τζαμάικα (Χ. Αλεξίου-Δ. Γαλάνη) - (Μ. Λοϊζου-Λ. Παπαδόπουλου)

8. Ο δρόμος (Χ. Αλεξίου-Δ. Γαλάνη) - (Μ. Λοϊζου-Κ. Μητροπούλου)

9. Μη κουραστείς να μ’ αγαπάς (Δ. Γαλάνη) - (Σπ. Παππά-Γ. Αργύρη)

10. Το τρένο (Χ. Αλεξίου-Δ. Γαλάνη) - (Μ. Θεοδωράκη-Μ. Ελευθερίου)

11. Φώναξέ με (Χ. Αλεξίου) - (Ν. Μαυρουδή-Α. Δασκαλόπουλου)

12. Αγάπη που ‘γινες (Δ. Γαλάνη) - (Μ. Χατζιδάκι)

13. Το παλιό ρολόι (Χ. Αλεξίου-Δ. Γαλάνη) - (Μ. Λοϊζου-Λ. Παπαδόπουλου)

14. Άντρα μου πάει (Χ. Αλεξίου) - (Franco Cirliano)

15. The house of rising sun (Δ. Γαλάνη) - (Trad: Arranged by a price)



ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΙΟΣ:

«ΟΤΑΝ ΒΡΑΔΥΑΖΕΙ» (MINOS MSM 476)

Τι να γράψω τώρα για ένα δίσκο που έχω ακούσει εκατοντάδες φορές κι έχει συνδεθεί με ένα από τα ομορφότερα καλοκαίρια που πέρασα ως παιδί, όπως ήταν εκείνο του 1983; Θυμάμαι ότι είχα δει το εξώφυλλό του σε μια διαφήμιση στο περιοδικό «Φαντάζιο» (οι παλαιότεροι σίγουρα θα το θυμούνται) και ζήτησα από τον πατέρα μου να μου τον αγοράσει επειδή μου άρεσε το ...πράσινο δερμάτινο μπουφάν με το γούνινο γιακά που φορά ο Πάριος στη φωτογραφία! Παιδικές παραξενιές...


Φυσικά, ο δίσκος δεν άξιζε μόνο για τις ...ενδυματολογικές επιλογές του σπουδαίου κι αγαπημένου μου τραγουδιστή. Τότε βεβαίως δε μπορούσα να το καταλάβω μιας και ήμουν μόλις έξι ετών, όμως ακούγοντάς τον στα κατοπινά χρόνια και μέχρι σήμερα πιστεύω ότι είναι ένας από τους πέντε καλύτερους στη μεγάλη καριέρα του Παριανού ερμηνευτή, όσο κι αν είναι πολύ δύσκολο να διαλέξει κάποιος μέσα από μια μακρά, εξαιρετική κι άκρως επιτυχημένη δισκογραφία ενός καλλιτέχνη.


Το ύφος των τραγουδιών ουσιαστικά είναι μια συνέχεια του καταπληκτικού δίσκου «Ένα γράμμα» που είχε κυκλοφορήσει τον Απρίλιο του 1981 κι ενώ είχαν μεσολαβήσει «Τα νησιώτικα» που είχαν χαλάσει κόσμο. Ο Γιάννης Πάριος ώριμος πια κι έχοντας κερδίσει την αγάπη και την αποδοχή του κόσμου, αφήνει οριστικά πίσω του τις «μεταγλωττισμένες» επιτυχίες της πενταετίας 1975-1980 και στρέφεται αποκλειστικά στους Έλληνες δημιουργούς και ιδιαίτερα στη νέα γενιά αυτών, με πρώτο τον Αντώνη Βαρδή που συνθετικά κατέχει τη «μερίδα του λέοντος» και στους δύο δίσκους.


Τόσο στο «Ένα γράμμα», όσο και στο «Όταν βραδιάζει» που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 1983 υπάρχουν τραγούδια που έχουν υψηλές απαιτήσεις και με εξαίρεση δύο ή τρία, είναι πολύ δύσκολο να τα τραγουδήσει ο οποιοσδήποτε. Δεν είναι από εκείνα που θα τα πεις με την παρέα σου, προσφέρονται όμως για προσεκτική ακρόαση και θαυμασμό των ανεξάντλητων ερμηνευτικών ικανοτήτων του Πάριου, ο οποίος σε κάποια από αυτά ξεπερνά ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό. Ακούστε τα «ανεβοκατεβάσματα» της φωνής του στο πρώτο κουπλέ του «Έλα-έλα», το πανέμορφο και αγαπημένο μου «Σε γυρεύω» και το «Έφυγα» που το θεωρώ ως ένα από τα κορυφαία τραγούδια που είπε ποτέ και θα καταλάβετε τι σας λέω...

Δε λείπουν βεβαίως και οι λαϊκές «πινελιές», με κορωνίδα το πασίγνωστο και διαχρονικό «Αν δεν είχα και σένα» που εδώ και 23 χρόνια δεν έχει σταματήσει ν' ακούγεται στα ραδιόφωνα και στα νυχτερινά κέντρα. Βεβαίως, είναι κρίμα που η επιτυχία αυτού του εξαιρετικού ζεϊμπέκικου «καπέλωσε» τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου που όλα είναι ένα κι ένα. Θυμάμαι ότι τότε στη ραδιοφωνική διαφημιστική εκπομπή της "MINOS" ακουγόταν κατά κόρον το συγκεκριμένο και το «Μόνο εσύ», με τη χαρακτηριστική φωνή του αείμνηστου Γιώργου Λεφεντάριου να τα παρουσιάζει.


Κι αν αναρωτιέστε αν ο Γιάννης Πάριος έχει τη δυνατότητα να τραγουδήσει και ροκ κομμάτια, ακούστε το «Σε φοβάμαι» και θα πάρετε την απάντηση. Μιλάμε για την απόλυτη «ροκιά» που δεν περιλαμβάνει κατ' ανάγκη κλαπατσίμπαλα, ντεσιμπέλ στο κόκκινο και μια φωνή να ουρλιάζει...


Στο εσώφυλλο του δίσκου υπάρχει φωτογραφία του τραγουδιστή (ναι, με το ίδιο πράσινο δερμάτινο του εξωφύλλου!) και σημείωμά του με το οποίο ευχαριστεί τους συνεργάτες του κι αφιερώνει τα τραγούδια στον κόσμο, ενώ αναφέρονται αναλυτικά και οι μουσικοί που παίζουν στο δίσκο. Η παραγωγή είναι του Αχιλλέα Θεοφίλου και η ηχογράφηση έγινε στα στούντιο "Columbia" και "ERA" με ηχολήπτες τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και τον Μπάμπη Μπίρη. Στα δύο τραγούδια του Θανάση Πολυκανδριώτη, η δεύτερη φωνή είναι της Λίτσας Διαμάντη.


Περιττό βεβαίως ν' αναφέρω ότι οι πωλήσεις ξεπέρασαν τις 100.000 αντίτυπα...!

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Μόνο εσύ (Ν. Λαβράνου-Σπ. Γιατρά)

2. Σε γυρεύω (Αντ. Βαρδή-Σ. Αλιβιζάτου)

3. Αν δεν είχα και σένα (Αλ. Χρυσοβέργη-Σπ. Γιατρά)

4. Έλα-έλα (Γ. Πάριου-Σπ. Γιατρά)

5. Μα δεν θυμάμαι (Αντ. Βαρδή)

6. Αφού δεν ήταν να γυρίσεις (Αντ. Στεφανίδη-Σ. Τσώτου)

7. Σε φοβάμαι (Αντ. Βαρδή)

8. Όταν βραδιάζει (Αντ. Βαρδή-Σπ. Γιατρά)

9. Έφυγα (Αντ. Βαρδή)

10. Λάθος μου κι αυτό (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

11. Οι αναμνήσεις (Θ. Πολυκανδριώτη-Γ. Πάριου)

12. Σε σκέφτομαι (Αλ. Χρυσοβέργη-Σπ. Γιατρά)



ΣΤΑΥΡΟΣ ΞΑΡΧΑΚΟΣ - ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ


«ΚΟΣΜΕ ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ» (COLUMBIA SCXG 53)

Δίσκος που κυκλοφόρησε το 1969 με τραγούδια γραμμένα κατά βάση για το κινηματογραφικό δραματικό μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη «Γυμνοί στο δρόμο», με πρωταγωνιστές τον Νίκο Κούρκουλο και τη Ζωή Λάσκαρη. Το φιλμ ουσιαστικά αποτελούσε μια διασκευή της «Γειτονιάς των αγγέλων», δηλαδή της γνωστής θεατρικής παράστασης που είχε ανέβει λίγα χρόνια νωρίτερα σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη με την Τζένη Καρέζη στο πλευρό του Κούρκουλου.
Στην ταινία, τέσσερα από τα τραγούδια του δίσκου ερμήνευαν η Μαρινέλλα («Δυο αδέλφια» και «Αστέρι στο παράθυρο») και ο ίδιος ο Νίκος Κούρκουλος («Μην πιεις νερό» και «Τα ρολόγια»), όμως στη δισκογραφία πέρασαν για πρώτη φορά τραγουδισμένα από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και τη Βίκυ Μοσχολιού. Ιδιαίτερα ο πρώτος δίνει μαθήματα με τη «δωρική» και μεγαλοπρεπή ερμηνεία του σε δύσκολα κι απαιτητικά κομμάτια, ενώ η Μοσχολιού αποδίδει μοναδικά τις «δροσερές» και «ανάλαφρες» πινελιές της εξαιρετικής αυτής δουλειάς.


Στο δίσκο συμμετέχει με δύο πολύ ωραία τραγούδια ο Σταμάτης Κόκοτας, τον οποίο ο Σταύρος Ξαρχάκος είχε φέρει τρία χρόνια νωρίτερα από τη Γαλλία και ουσιαστικά του άνοιξε το δρόμο για την κορυφή με τα υπέροχα «Με τι καρδιά τον κόσμο ν' αρνηθώ» και «Στου Όθωνα τα χρόνια» που κυκλοφόρησαν σε 45άρια αλλά και στον ολοκληρωμένο κύκλο «Ένα μεσημέρι».
Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς κάποια από τα τραγούδια αυτού του δίσκου, αφού όλα είναι ένα κι ένα. Οι εξαιρετικές μελωδίες του συνθέτη σε συνδυασμό με τους έξοχους στίχους του μεγάλου Ιάκωβου Καμπανέλλη και την ερμηνεία των τριών τραγουδιστών δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά υπέροχο. Προσωπικά δε μπορώ να διαλέξω ποια είναι τα καλύτερα τραγούδια αφού όλα ακούγονται το ίδιο ευχάριστα και φέρουν τη σφραγίδα δύο πολύ σημαντικών δημιουργών. Ωστόσο, θα μου επιτρέψετε να δηλώσω την αδυναμία μου στα κομμάτια που λέει η αγαπημένη μου Βίκυ Μοσχολιού (ειδικά το «Μην πιεις νερό»), χωρίς σε καμία περίπτωση να θεωρώ κατώτερα τα υπόλοιπα...
Στο οπισθόφυλλο του δίσκου υπάρχει ένα ανώνυμο κείμενο στα ελληνικά και στα αγγλικά που μέσα του υπάρχουν διάσπαρτοι όλοι οι τίτλοι των τραγουδιών, καθώς και φωτογραφία του Ξαρχάκου. Όσο για το πολύ όμορφο εξώφυλλο, η σχεδίασή του ανήκει στον Γιάννη Μπαρδόπουλο.

Τα τραγούδια του δίσκου

1. Μην πιεις νερό (Β. Μοσχολιού)

2. Τα ρολόγια (Γρ. Μπιθικώτσης)

3. Το απόγεμα (Γρ. Μπιθικώτσης)

4. Μη γυρίσεις πίσω (Β. Μοσχολιού)

5. Αφιέρωμα στο Μάνο (Στ. Κόκοτας)

6. Δυο αδέλφια (Γρ. Μπιθικώτσης)

7. Αστέρι στο παράθυρο (Β. Μοσχολιού)

8. Άσπρος τοίχος (Στ. Κόκοτας)

9. Νανούρισμα (Γρ. Μπιθικώτσης)

10. Τα ρολόγια (Ορχήστρα)


ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ

«ΜΙΚΡΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ» (MINOS MSM 210)

Κανονικά ο δίσκος αυτός θα έπρεπε να παρουσιαστεί μαζί με το «Στα ψηλά τα παραθύρια», αφού πρόκειται για δύο ταυτόσημους κύκλους τραγουδιών του σπουδαίου κι αξέχαστου συνθέτη που ο ένας αποτελεί συνέχεια του άλλου. Και στους δυο το ύφος της μουσικής είναι το ίδιο και οι ερμηνευτές είναι κοινοί, δηλαδή ο Γιώργος Νταλάρας και η Άννα Βίσση. Ωστόσο, επέλεξα τις «Μικρές πολιτείες» επειδή απλώς και μόνο προηγούνται χρονικά των «παραθυριών» κι όχι επειδή υπερέχουν ως προς το τραγουδιστικό μέρος. Άλλωστε, αμφότεροι οι δίσκοι είναι καταπληκτικοί και δε μπορώ ποτέ ν' ακούσω τον ένα χωρίς αμέσως να βάλω και τον άλλο...!


Αυτή η δουλειά κυκλοφόρησε στα μέσα του 1974 και ξεπέρασε σε πωλήσεις τις 50.000 αντίτυπα που ήταν το «χρυσό» όριο. Περιλαμβάνει 11 υπέροχα τραγούδια με τη σφραγίδα του Σταύρου Κουγιουμτζή κι ένα ορχηστρικό κομμάτι που έδωσε και τον τίτλο του δίσκου, αν και είναι το οργανικό μέρος του «Ήταν πέντε ήταν έξι». Τουλάχιστον τα έξι από αυτά έγιναν μεγάλες επιτυχίες και τραγουδιούνται ακόμη και σήμερα, χωρίς να έχουν χάσει ίχνος από τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια της εποχής που γράφτηκαν.

Ο Γιώργος Νταλάρας είχε μπει για τα καλά στο πνεύμα του συνθέτη, αφού τότε είχε ήδη συμπληρώσει πέντε χρόνια συνεργασίας μαζί του και τέσσερις δισκογραφικές δουλειές, ερμηνεύοντας μεγάλα και σπουδαία τραγούδια που ουσιαστικά «έφτιαξαν» την καριέρα του. Έτσι κι εδώ συνεχίζεται η επιτυχημένη πορεία των δυο τους, με τον τραγουδιστή να δίνει τον καλύτερο εαυτό του και ν’ αποδίδει υποδειγματικά τις μελωδίες του Κουγιουμτζή.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η πολύ νέα τότε Άννα Βίσση στα πρώτα της βήματα στη δισκογραφία. Είχε προηγηθεί η συμμετοχή της στα «18 λιανοτράγουδα» του Μίκη Θεοδωράκη και του Γιάννη Ρίτσου κι εδώ συναντάμε τις δύο πρώτες «σόλο» ηχογραφήσεις της. Το «Σ' αγαπώ» ακούστηκε πολύ και την καθιέρωσε ως μια ανερχόμενη σπουδαία ερμηνεύτρια, με μια φωνή εκπληκτικής ομορφιάς που - κατά την προσωπική μου άποψη - σπατάλησε από τις αρχές της δεκαετίας του '80 και μετά σ' ένα ρεπερτόριο κατώτερο των δυνατοτήτων της (με ελάχιστες εξαιρέσεις). Εξαιρετική είναι επίσης και στο «Δίψασα στην πόρτα σου».


Όπως είπαμε και νωρίτερα, ο δίσκος αυτός έβγαλε μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες: «Ήταν πέντε ήταν έξι», «Τώρα που θα φύγεις», «Να 'μουν ο Μεγαλέξανδρος», «Το πουκάμισο το θαλασσί» και πάνω απ' όλα το καταπληκτικό ζεϊμπέκικο «Του κάτω κόσμου τα πουλιά», είναι τραγούδια που σπάνιες φορές λείπουν από το ρεπερτόριο του Νταλάρα στις εκάστοτε εμφανίσεις του.

Ξεχωριστή στιγμή αποτελεί η διασκευή μιας εβραϊκής προσευχής που με τους έξοχους στίχους του Μάνου Ελευθερίου έγινε «Τα πρώτα λόγια», ερμηνευμένη συγκλονιστικά από τον τραγουδιστή. Εκτός του Ελευθερίου, το στιχουργικό μέρος υπογράφουν ο ίδιος ο Κουγιουμτζής, η Σώτια Τσώτου και ο Άκος Δασκαλόπουλος, που αναφέρεται με το ψευδώνυμο «Μ. Κορφιάτης»!


Στην πρώτη έκδοση του δίσκου, στο εξώφυλλο υπήρχε μια έγχρωμη φωτογραφία του Γιώργου Νταλάρα που έβγαινε εύκολα από τις τέσσερις τρύπες που βρίσκονταν δεξιά κι αριστερά στο πάνω και κάτω μέρος του πλαισίου κι έμενε η ασπρόμαυρη εκδοχή της. Στο εσώφυλλο βρίσκουμε την ίδια φωτογραφία έγχρωμη και μεγεθυμένη στο πρόσωπο του τραγουδιστή και στο οπισθόφυλλο τον συνθέτη (με μουστάκι!) και τους ερμηνευτές σε ώρα δουλειάς στο στούντιο.


Τα τραγούδια του δίσκου

1. Να 'μουν ο Μεγαλέξανδρος (Σ. Τσώτου)

2. Ήταν πέντε, ήταν έξι (Στ. Κουγιουμτζή)

3. Του κάτω κόσμου τα πουλιά (Μ. Ελευθερίου)

4. Σ’ αγαπώ (Μ Κορφιάτη)

5. Αν σε δω σε ξένα χέρια (Στ. Κουγιουμτζή)

6. Τώρα που θα φύγεις (Μ. Ελευθερίου)

7. Το πουκάμισο το θαλασσί (Μ. Κορφιάτη)

8. Αυγερινό παράπονο (Μ. Κορφιάτη)

9. Τα πρώτα λόγια (Μ. Ελευθερίου)

10. Τα χρέη της καρδιάς σου (Μ. Ελευθερίου)

11. Δίψασα στην πόρτα σου (Μ. Ελευθερίου)

12. Μικρές πολιτείες (Ορχηστρικό)



ΜΑΝΟΣ ΛΟΪΖΟΣ - ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ:

«ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ» (MINOS MSM 485)

Είμαι ασυγχώρητος που άργησα τόσο να παρουσιάσω ένα δίσκο του συνθέτη που λατρεύω, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ! Αποφάσισα λοιπόν να ασχοληθώ με έναν όχι ιδιαίτερα γνωστό κύκλο τραγουδιών του, αφού οι μεγάλες επιτυχίες που έκανε με τα λαϊκά του ιδιαίτερα στη δεκαετία του '70 επισκίασαν (για να μη πω εξαφάνισαν) μιαν άλλη πλευρά του, που μόνο όσοι έχουν μελετήσει καλά το έργο του μπορούν ν' αντιληφθούν πόσο σπουδαία είναι.
Δυστυχώς, τον Οκτώβριο του 1983 που κυκλοφόρησε αυτός ο δίσκος με τον αξέχαστο Μάνο να τραγουδά τα μελοποιημένα από τον ίδιο ποιήματα του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ σε απόδοση του Γιάννη Ρίτσου, ήδη είχε περάσει ένας χρόνος από τότε που ταξίδεψε στην αθανασία. Έτσι, δε μπόρεσε ποτέ να χαρεί την έκδοση μιας δουλειάς που είχε «καημό και μεράκι» να βγάλει, όπως αναφέρει σε σημείωμά του στο εσώφυλλο του δίσκου ο στενός φίλος, συνεργάτης και κουμπάρος του Λευτέρης Παπαδόπουλος.

Στον ίδιο χώρο, ο παραγωγός Αχιλλέας Θεοφίλου παρουσιάζει ένα χρονικό των προσπαθειών του Λοϊζου να ολοκληρώσει τη μελοποίηση των ποιημάτων του Χικμέτ, κάτι που ουσιαστικά δεν κατάφερε ποτέ καθώς από τη μια ήταν γνωστή η «ραθυμία» με την οποία δούλευε αλλά και η συνήθειά του να «ταλαιπωρεί» τις μελωδίες μέχρι να καταλήξει σε κάποια που να τον ικανοποιεί, κι από την άλλη τον πρόλαβε η αρρώστια και ο πρόωρος θάνατός του...

Πάντως, λίγους μήνες πριν φύγει για πάντα είχε αποφασίσει να κάνει το δίσκο με ερμηνευτές τη Μαρία Φαραντούρη και τον Δημήτρη Κατοίκο κι αν δεν είχε μεσολαβήσει η δισκογραφική συνεργασία της τραγουδίστριας με τον Ζουλφί Λιβανελί που πήγε πίσω την όλη ιστορία, ίσως να γινόταν πραγματικότητα το όνειρό του. Επίσης, όπως ανέφερε σε τηλεοπτικό αφιέρωμα που προβλήθηκε ένα χρόνο μετά το χαμό του ο φίλος του Γιώργος Μέγκουλης, ο Λοΐζος του είχε πει ότι ο ιδανικός ερμηνευτής του Χικμέτ θα ήταν ο Νίκος Ξυλούρης, που όμως κι εκείνος είχε ήδη αναχωρήσει για τη «γειτονιά των αγγέλων»...

Ακούγοντας το δίσκο ξανά και ξανά, πιστεύω ότι τελικώς μόνον ο Μάνος θα μπορούσε να ερμηνεύσει με τον καλύτερο τρόπο τα εν λόγω ποιήματα. Δε μπορώ να ξέρω ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα αν τα έλεγε η Φαραντούρη ή οποιοσδήποτε άλλος τραγουδιστής και πώς θα ήταν η ενορχήστρωση, όμως είναι πραγματική μαγεία η χαρακτηριστική φωνή του Λοΐζου με τη συνοδεία της κιθάρας του κι ενίοτε μιας φυσαρμόνικας ή ενός φλάουτου, τα οποία παίζει ο ίδιος. Παρά το ότι ουσιαστικά πρόκειται για «δοκιμαστικές» ηχογραφήσεις που έγιναν αποσπασματικά μέσα στη δεκαετία του '70, το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό κι ευτυχώς που αυτά τα «διαμάντια» σώθηκαν κι έτσι μπορούν σήμερα να τα χαίρονται όλοι οι φίλοι της καλής ελληνικής μουσικής.


Να σημειώσουμε ότι τα «Στηθάγχη» (με τίτλο «Αν η μισή μου καρδιά») και «Η πιο όμορφη θάλασσα» είχαν παρουσιαστεί δισκογραφικά για πρώτη φορά με μουσική του Θάνου Μικρούτσικου και ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη στα «Πολιτικά τραγούδια» που κυκλοφόρησαν το 1975, που ήταν και ο πρώτος δίσκος του συνθέτη.

Στο εσώφυλλο πέρα από τα σημειώματα που προαναφέραμε, υπάρχουν οι στίχοι όλων των τραγουδιών και φωτογραφίες του Λοΐζου και του Χικμέτ, ενώ στο οπισθόφυλλο μια φωτογραφία του Μάνου με την κόρη του Μυρσίνη σε νεαρή ηλικία. Μάλιστα, στο εσώφυλλο σημειώνεται ότι τα καθαρά έσοδα από τις πωλήσεις του δίσκου θα προσφέρονταν από την εταιρεία σ' εκείνη...


Οι ηχογραφήσεις έγιναν στα στούντιο "Columbia" και "Polysound" με ηχολήπτες τον Στέλιο Γιαννακόπουλο και τον Γιάννη Σμυρναίο αντιστοίχως. Όσο για τις καλύτερες στιγμές του δίσκου, μην το ψάχνετε. Απλώς, βάλτε τον στο πικάπ ή στο CD player και αφεθείτε στη μαγεία του...!
Τα τραγούδια του δίσκου

1. Μονάκριβή μου

2. Για τη ζωή

3. Το δίχτυ

4. Απερίγραπτη λένε

5. Στηθάγχη

6. Κατά τις λάμψεις πέρα

7. Χλιαροί και παλλόμενοι

8. Λίγα γαρούφαλλα

9. Όπως ο Κερέμ

10. Τι όμορφο που είναι να σε συλλογιέμαι

11. Αν με τη μεσολάβηση

12. Η πιο όμορφη θάλασσα

13. Ένα κρεβάτι εκστρατείας

14. Ο άνεμος κυλάει