ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΣΟ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το κοντραμπάσο είναι το ογκοδέστερο (κράτημα οργάνου) και πιο βαθύφωνο από τα τέσσερα της οικογένειας του βιολιού. Για λόγους τεχνικής στο παίξιμο έχουν διατηρηθεί χαρακτηριστικά της viola da gamba, από την οποία και εξελίχθηκε κατά το 16ο αιώνα. Το συνηθέστερο μέγεθος σκάφους του κοντραμπάσου (για κλασική ορχήστρα) είναι το λεγόμενο 3/4 και ανέρχεται στα 115 cm (κράτημα οργάνου).

ΗΧΟΙ, ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Oι τέσσερις χορδές του κουρδίζονται σε αποστάσεις τετάρτης στις νότες:

ΜΙ1 ΛΑ1 ΡΕ ΣΟΛ

Η έκταση των ήχων του καλύπτει πάνω από τρεις οκτάβες , από το ΜΙ1 μέχρι το σολ1. Υπάρχουν παραλλαγές του οργάνου με τρεις και με πέντε χορδές. Το κοντραμπάσο είναι το κατεξοχήν όργανο για τη δημιουργία ηχητικού υποβάθρου και ο ήχος του είναι γεμάτος και υποβλητικός . To pizzicato αυτού του οργάνου δίνει το χαρακτηριστικό ρυθμό στα κομμάτια της Jazz. Μερικές φορές εκτελούνται με το κοντραμπάσο διπλοί φθόγγοι.

Για το δοξάρι του κοντραμπάσου υπάρχουν δύο παραλλαγές: Το γαλλικό που μοιάζει με αυτό του βιολοντσέλου, αλλά είναι μικρότερο και ανθεκτικότερο και το γερμανικό που προέρχεται ιστορικά από το δοξάρι της viola da gamba και πιάνεται πλευρικά . 'Ολοι οι γερμανόφωνοι κοντραμπασίστες μαθαίνουν παραδοσιακά αυτό το κράτημα του δοξαριού.


ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΣΟ

Την εποχή του μπαρόκ κρατούσε το κοντραμπάσο κυρίως το συνεχές βάσιμο .'Αλλα συνήθη όργανα για το συνεχές βάσιμο ήταν το βιολοντσέλο και το τσέμπαλο. Αν και αρχικός προορισμός αυτού του οργάνου ήταν να υποστηρίξει με τον ήχο του άλλες φωνές, σημαντικοί συνθέτες, ανάμεσά τους και δεξιοτέχνες του κοντραμπάσου, δημιούργησαν πολύ αξιόλογα έργα γι' αυτό το όργανο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τώρα περί τα 250 πρωτότυπα κοντσέρτα για κοντραμπάσο. 'Ετσι δημιουργεί ηχητικό υπόβαθρο και γεμίζει τα περάσματα.
Ο Μπετόβεν χρησιμοποιεί τα κοντραμπάσα στην έναρξη του τελευταίου μέρους της 9ης συμφωνίας για να επαναλάβουν το χαρακτηριστικό μοτίβο της Ωδής στη Χαρά. Στο τρίτο μέρος της 5ης συμφωνίας έχει ενσωματώσει ο ίδιος συνθέτης ένα δεξιοτεχνικό κομμάτι για τα κοντραμπάσα, στο οποίο σημειωτέον εξετάζονται όλοι όσοι σπουδάζουν αυτό το όργανο. Πρώτα δίνουμε εδώ αυτό το κομμάτι της συμφωνίας μόνο με κοντραμπάσα και στη συνέχεια επαναλαμβάνεται με όλα τα όργανα.

Ο Μπετόβεν έχει συνθέσει επίσης ένα σεπτέτο για κλαρινέτο, φαγκότο, κόρνο και 4 έγχορδα. Στη Φανταστική Συμφωνία του Μπερλιόζ εισάγεται το δεύτερο μέρος με αρπέζ των βιολοντσέλων και κοντραμπάσων και ένα μοτίβο της άρπας , ενώ λίγο μετά τα έγχορδα κλείνουν τη μελωδία με πιτσικάτο στο ρυθμό του βάλς. Στην Παθητική Συμφωνία του Τσαϊκόφσκυ κλείνει το πρώτο μέρος με πιτσικάτο σε κατιούσα κλίμακα των εγχόρδων, ενώ το θλιμμένο φινάλε καταλήγει, αρχικά με ισοκράτημα και στο τέλος με πιτσικάτο των κοντραμπάσων.

Σημαντικές συνθέσεις για κοντραμπάσο έχει δημιουργήσει ο δεξιοτέχνης του οργάνου Τζιοβάνι Μποτεζίνι. Στο κοντσέρτο για τσέλο, κοντραμπάσο και ορχήστρα σε σολ μείζονα του συνθέτη, το πρώτο andante είναι σε ρυθμό βαλς, ενώ το έργο κλείνει με ένα alegretto. Στο κοντσέρτο για κοντραμπάσο και έγχορδα σε σι ελ. του ίδιου συνθέτη, παίζει το σολιστικό όργανο την καντέντσα του πρώτου μέρους. Σημαντικά έργα έχει ο Μποτεζίνι επίσης για πιάνο και κοντραμπάσο, όπως την Ταραντέλα σε λα ελ. , την Ελεγία σε ρε μείζ. και τη Μελωδία σε μι ελ.

Ο Ντε Μπουαμορτιέ έχει συνθέσει μία σονάτα για τσέλο και κοντραμπάσο και οι Ντβόρζακ και Γιάνατσεκ από ένα κουιντέτο για το κοντραμπάσο. Το όργανο αυτό εντυπωσιάζει με τον ήχο του επίσης στο τρίτο μέρος της πρώτης συμφωνίας του Μάλερ. Στο σύγχρονο συμφωνικό έργο Μονοπάτι των Λέξεων του Γκαρίντο παίζει το κοντραμπάσο σόλο. Στο επόμενο κομμάτι σύγχρονης ελληνικής μουσικής ακούγεται το κοντραμπάσο, αρχικά με δοξάρι σόλο, στη συνέχεια πιτσικάτο σε τρίο