Το έργο του Μάνου Χατζιδάκι υπό το φως της Λαϊκής Μουσικής Παράδοσης




Μάνος Χατζιδάκις: Ένας λόγος, από τους λίγους, για να είμαστε περήφανοι που είμαστε Έλληνες. Μία σωστή αφετηρία για να ξεκινήσουμε να διδάσκουμε στα παιδιά μας τι θα πει ποιοτική ελληνική μουσική. Ένα ζωντανό έργο, του οποίου η ανάλυση και η κατανόηση δεν έχουν σε καμία περίπτωση ολοκληρωθεί, όπως αποκαλύπτει το βιβλίο της μουσικολόγου Ρενάτας Δ. Δαλιανούδη «Μάνος Χατζιδάκις και Λαϊκή Μουσική Παράδοση – από το δημοτικό και το ρεμπέτικο στο 'έντεχνο λαϊκό' τραγούδι».


Στην παρουσίαση του εν λόγω βιβλίου βρεθήκαμε κι εμείς την περασμένη Δευτέρα στο κατάμεστο Metropolis Live Stage, η οποία περιλάμβανε τέσσερις εκλεκτούς ομιλητές να προλογίζουν το βιβλίο στο πρώτο μέρος, και δύο γυναικείες παρουσίες –επί του πιάνου και του τραγουδιού- να πλαισιώνουν την εκδήλωση με μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι στο δεύτερο μέρος.



Η αρχή λοιπόν της παρουσίασης βρήκε τον Γεώργιο Τσάμπρα, κοινωνιολόγο, δημοσιογράφο και παραγωγό του Ε.ΡΑ.2, να εξαίρει την αγάπη και το χρόνο που αφιέρωσε η συγγραφέας προκειμένου να καταγράψει με ακρίβεια όλες εκείνες τις πληροφορίες που πραγματεύονται και τελικά αποκαλύπτουν τη διαλεκτική σχέση του μεγάλου συνθέτη με τη λαϊκή μουσική παράδοση, και συγκεκριμένα με το δημοτικό, το λαϊκό, και το ρεμπέτικο τραγούδι.



Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο Μάρκος Δραγούμης, Εθνομουσικολόγος και Υπεύθυνος του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου Μέλπως Μερλιέ, ο οποίος αφού αναγνώρισε την αποτελεσματικότητα του βιβλίου στο να αποσαφηνίσει τις επιδράσεις του δημοτικού και του ρεμπέτικου στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «ο Μάνος φόρεσε ένα ένδυμα στο τραγούδι που ταιριάζει στους Έλληνες»...



Κατόπιν ακούσαμε την Καίτη Ρωμανού, αναπληρώτρια καθηγήτρια Μουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, να εξηγεί πώς το βιβλίο βασίστηκε στη διδακτορική διατριβή της συγγραφέως, Ρενάτας Δαλιανούδη, αλλά και να τονίζει τη σημασία της ισόρροπης παρουσίασης του συνολικού έργου του Μάνου Χατζιδάκι, κάτι που ισχυρίστηκε ότι βοήθησε και την ίδια – διαβάζοντας το βιβλίο - να συνειδητοποιήσει το εύρος του έργου αυτού.



Τέλος, ο Δημήτρης Λέκκας, Δόκτωρ Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνθέτης και Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, προτίμησε να μιλήσει αποκλειστικά για τη συγγραφέα του βιβλίου, χαρακτηρίζοντας την ως ένα «μοντέρνο κορίτσι με βάθος και πείσμα», που πέτυχε με μεθοδικότητα και σκληρή δουλειά την ευφάνταστη σύνθεση όλων εκείνων των στοιχείων που καθιστούν το βιβλίο της αξιόπιστο και αποκαλυπτικό.



Το πρώτο μέρος της παρουσίασης έκλεισε με την ομιλία της η ίδια η συγγραφέας, Ρενάτα Δαλιανούδη, η οποία αφού ευχαρίστησε τους ομιλητές για τις γνώσεις που τις μετάγγισαν –άμεσα και έμμεσα- όλα αυτά τα χρόνια, αλλά και άλλες σημαντικές προσωπικότητες που τη βοήθησαν στο έργο της (Κυπουργό, Αντωνίου, Καραϊνδρου, Σακκά, Παπαστεφάνου), εξήγησε στο ακροατήριο τον διπλό στόχο του βιβλίου της.



Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην αποκάλυψη της ελληνικότητας του Μάνου Χατζιδάκι μέσα από την ανάλυση της επίδρασης της ελληνικής λαϊκής παράδοσης στο έργο του, τονίζοντας ότι η επιλογή των έργων που συμπεριέλαβε έγινε με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια και όχι βάσει προσωπικών προτιμήσεων, αλλά και στην αποτίμηση των συνθηκών εκείνων κάτω από τις οποίες γεννήθηκε το έντεχνο τραγούδι.



Δήλωσε ότι την ενδιέφερε ιδιαιτέρως να κατανοήσει και η ίδια το πώς η λαϊκή και η λόγια ταυτότητα μπορούν να συνυπάρχουν σε ένα είδος μουσικής όπως είναι το έντεχνο, κάτι που την οδήγησε στο να «νιώσει» τα διαφορετικά ακροατήρια.



Κλείνοντας, η συγγραφέας ευχαρίστησε τις Εκδόσεις «Ελληνικά Πρόσωπα» και την «Εμπειρία Εκδοτική» που συνέβαλαν στην κυκλοφορία του βιβλίου (του οποίου η πρώτη έκδοση έχει ήδη εξαντληθεί και αναμένεται η δεύτερη), και καλωσόρισε την πιανίστα Ιωάννα Αβράαμ και την καθηγήτρια πιάνου και φωνητικής Έλσα Κυλπάση, οι οποίες μας χάρισαν ένα 45λεπτο πέρασμα από πολυαγαπημένες δημιουργίες του Μάνου Χατζιδάκι, όπως τη «Μικρή Ραλλού», «Τα παιδιά κάτω στον κάμπο», «Κεμάλ», «Η προσευχή του Ακροβάτη», «Περιμπανού», «Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι», αλλά και το «Μην τον ρωτάς τον ουρανό» ερμηνευμένο προς έκπληξη όλων από την ίδια τη συγγραφέα.



Η πιο γλυκιά στιγμή της βραδιάς πάντως ανήκει χωρίς αμφιβολία στην -προσχολικής ηλικίας- κόρη της Ρενάτας Δαλιανούδη, η οποία τραγούδησε με τη βοήθεια της Έλσας Κυλπάση το «Χάρτινο το Φεγγαράκι», μοιράζοντας χαμόγελα και συγκίνηση με την ντροπαλότητα και την αγνότητα της ερμηνείας της...